"Ile Polski w szkockiej… mgle": Wystawa w Muzeum Armii Krajowej w Krakowie
Od 8 maja Muzeum Armii Krajowej w Krakowie zaprasza na wystawę "Ile Polski w szkockiej… mgle. Życie codzienne żołnierzy 1 korpusu PSZ w obiektywie Karola Bieniaka", która prezentuje fragment codziennego życia polskich żołnierzy, którzy stacjonowali na Zachodzie i również przyczynili się do ostatecznego zwycięstwa. Po porażce Francji Polskie Siły Zbrojne ulokowane zostały w Szkocji i tam przygotowywały się do operacji wojskowych.
Na wystawę składa się około 300 fotografii wykonanych przez pochodzącego z Krakowa żołnierza Karola Bieniaka, który służył w 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka.
Zdjęcia rozmieszczone są w przestrzeni muzealnego dziedzińca i podzielone na odpowiednie kategorie: "koszary", "sprzęt i umundurowanie", "sport i rozrywka", "kobiety i portrety", "turystyka i architektura" oraz "religia i uroczystości". Niektóre tematy znajdują swoje rozwinięcie w gablotach z eksponatami. Jedna z nich poświęcona jest sylwetce gen. Tadeusza Komorowskiego ps. "Bór".
Autor fotografii, Karol Bieniak, pochodził z Krakowa. Walczył we wrześniu 1939 r. w szeregach 20. Pułku Piechoty Ziemi Krakowskiej, a następnie przez Węgry przedostał się na Zachód. Służył w 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. Fotografował zarówno oficjalne uroczystości, jak i życie codzienne swoich kolegów - żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych.
Na całą kolekcję składa się około 1,4 tys. zdjęć, które wykonywał od 1941 do 1945 roku. W styczniu 1947 r. wrócił do Polski. Pan Jerzy Bieniak, syn Karola Bieniaka, przekazał kilka lat temu fotografie Muzeum Armii Krajowej.
Karol Bieniak utrwalał na pozór prozaiczne sceny z życia żołnierzy. Zachowywał się przy tym jak dziewiętnastowieczny antropolog w odległym afrykańskim buszu - tropił zwyczajne zachowania "tubylców" w "koszarowej wiosce" i ustawiał ich w dogodnych do wykonania fotografii pozach. Zaskakiwał ich przy pracy i podczas odpoczynku na progach "chat" - baraków. Taki materiał pozwala uchwycić ulotną codzienność polskich żołnierzy w Szkocji, zaobserwować zwyczajne, ale czasem nieoczywiste sytuacje.
Tylko niewielka część żołnierzy sił lądowych Wojska Polskiego została ewakuowana w czerwcu 1940 r. na Wyspy Brytyjskie. Przeważali wśród nich oficerowie, duży procent stanowili mężczyźni w starszym wieku (ponad 40 lat). We Francji pozostał cały ciężki sprzęt; dysponowano jedynie pewną ilością broni strzeleckiej. Łącznie po ewakuacji Polskie Siły Zbrojne w Wielkiej Brytanii liczyły ok. 27,5 tys. żołnierzy i oficerów - w tym wojska lądowe ponad 15 tys. żołnierzy i niespełna 5 tys. oficerów.
Zgodnie z polsko-brytyjską umową wojskową z 5 sierpnia 1940 r. ocalone oddziały polskie miały być użyte do walki z Niemcami na szczeblu taktycznym pod dowództwem polskim, ale na szczeblu operacyjnym i strategicznym już brytyjskim. Strona brytyjska zapewnić miała wyposażenie i uzbrojenie. Ustawą Allied Forces Act z 22 sierpnia 1940 r. parlament brytyjski prawnie usankcjonował pobyt wojsk polskich i nadał Polskim Siłom Zbrojnym takie same prawa jak siłom zbrojnym Brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Według ustaleń powziętych ze stroną brytyjską 19 czerwca 1940 r., rozpoczęto formowanie w Szkocji z ocalałych wojsk lądowych 1 Korpusu Polskiego. Wywodzą się z niego legendarne jednostki, jak 1 Dywizja Pancerna gen. Maczka i 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa gen. Sosabowskiego.
Muzeum AK w Krakowie, ul. Wita Stwosza 12
Wystawa trwa: 8 maja - 30 września 2015
Nowa Historia objęła patronat medialny nad wystawą.
