Katowice. Ekshumowano szczątki żołnierzy podziemia niepodległościowego

Prawdopodobnie wśród ekshumowanych nie ma szczątków komendanta Okręgu Śląskiego Konspiracyjnego Wojska Polskiego majora Gerharda Szczurka, ps. Erg i Ryś, na którym wyrok śmierci wykonano 28 grudnia 1946 r. w więzieniu przy ul. Mikołowskiej w Katowicach. Na to, że także on powinien być pochowany na tym cmentarzu, wskazywała zgromadzona dokumentacja.

Od poniedziałku prace poszukiwawczo-ekshumacyjne na cmentarzu przy ul. Panewnickiej prowadzili specjaliści z Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN oraz Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach. Jak poinformował PAP prok. Dariusz Psiuk z katowickiego IPN, piątek to ostatni dzień prac na cmentarzu, kiedy ekshumowane szczątki przewożone są do badań. Ich identyfikacja może zająć kilka miesięcy. Konieczne będzie m.in. dotarcie do rodzin żołnierzy i pobranie materiału do badań genetycznych.

Śledztwa w sprawie mordów sądowych popełnionych na osobach straconych w grudniu 1946 r. w katowickim więzieniu przy ul. Mikołowskiej były prowadzone przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach. Na tej podstawie IPN podjął próbę odnalezienia szczątków żołnierzy, pogrzebanych wówczas w nieoznaczonych nazwiskami grobach, bez ceremonii pogrzebowych. Później w tych miejscach dokonano kolejnych pochówków.

Ze zgromadzonej dokumentacji wynikało, że przy ul. Panewnickiej pochowano osiem straconych 71 lat temu osób; znaleziono szczątki prawdopodobnie siedmiu z nich. Będzie to teraz weryfikowane.

Przedstawiciele IPN spodziewają się, że ekshumowano szczątki Jana Kwiczały, ps. Emil, który raz z Henrykiem Flame "Bartkiem" zakładał grupę Narodowych Sił Zbrojnych w Czechowicach. Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach skazał go na karę śmierci, a wyrok wykonano 31 grudnia 1946 r. Straceni zostali wówczas także inni członkowie grupy "Bartka": Ernest Kozubek, ps. Grom, Władysław Guzdek, ps. Wilk, Józef Kołodziej, ps. Wichura, Józef Olszar, ps. Ojciec, i Bolesław Palarz, ps. Ogień. Prawdopodobnie również ich szczątki udało się odnaleźć.

W toku prac ekshumacyjnych poszukiwano także - prawdopodobnie bezskutecznie - majora Gerharda Szczurka, ps. Erg i Ryś; współorganizatora i komendanta Okręgu Śląskiego Konspiracyjnego Wojska Polskiego. W czerwcu 1945 r. wraz z ppłk. Pawłem Stopą "Dębem" i kpr. Stefanem Guertlerem "Stefanem" przystąpił on w Rudzie Śląskiej do tworzenia organizacji konspiracyjnej, skupiającej głównie byłych żołnierzy AK, a następnie do tworzenia struktur Okręgu Śląskiego Konspiracyjnego Wojska Polskiego, którego został komendantem. Siatka konspiracyjna w szczytowym okresie rozwoju liczyła kilkaset osób.

6 czerwca 1946 r. Szczurek został aresztowany; funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego namawiali go do ujawnienia Okręgu Śląskiego KWP i zdanie broni w zamian za zaniechanie represji. W efekcie okręg śląski został rozbity, ale wbrew ustaleniom większość żołnierzy została aresztowana i osądzona. Szczurek został oskarżony o kierowanie organizacją mającą na celu obalenie demokratycznego ustroju państwa - 17 października 1946 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach skazał go na karę śmierci. Wyrok wykonano 28 grudnia 1946 r. w więzieniu przy ul. Mikołowskiej.

W grudniu 1946 r. w katowickim więzieniu stracono również Franciszka Skrobola, który w 1945 r. zaczął pracę w Milicji Obywatelskiej w Żorach. W trakcie służby oskarżono go o współpracę z podziemiem Armii Krajowej i skazano na śmierć. Jego szczątki prawdopodobnie znajdują się wśród siedmiu ekshumowanych.