Klerycy-żołnierze w PRL

Szczególnym fenomenem polityki wyznaniowej PRL-u była praktyka powoływania kleryków do wojska. Zresztą praktyka selektywna, zależna od stopnia niezależności lokalnego biskupa - co już pokazuje, że nie chodziło o obronność, ale o inne cele. Jakie?

Bez wątpienia służba wojskowa alumnów seminariów duchownych wpisywała się w plan ich ateizacji, a poprzez to - w plan ateizacji społeczeństwa. Rzecz jasna, w katolickiej Polsce, były to zamierzenia ambitne, a ich wynik niepewny. Tym niemniej przez z górą dwie dekady (1955 - 1979) próbowano tej metody.

Klerycy w służbie poborowej byli poddawani  już to prymitywnej propagandzie, już to najróżniejszym "świeckim" pokusom, które miały zachwiać ich wyborem drogi życiowej. Celowo poddawano ich towarzystwu "eksów" (czyli byłych księży), aranżowano spotkania z młodymi kobietami, utrudniano odbywanie praktyk religijnych, ograniczano kontakt z rodziną i z seminarium duchownym, z którego pochodzili.

Była to nie tylko twarda szkoła życia, ale i skuteczne testowanie ich powołania. Ci młodzi ludzie, poddani takie próbie, musieli też znaleźć w sobie (i w zespole, który tworzyli) nadzwyczajną siłę oporu.

Pamiętnik Stanisława Gabańskiego, seminarzysty z Tarnowa, opisuje życie kleryka-żołnierza w latach 1965-1967, czyli w okresie kulminacji anty-kościelnej polityki ekipy Gomułki. Jest więc, dodatkowo z tego powodu, cennym źródłem do badania historii polityki wyznaniowej PRL-u.

W jakim stopniu władzom udało się przez te praktyki osiągnąć zamierzone cele? Jak klerycy-żołnierze organizowali się w obronie swoich praw i swojej katolickiej tożsamości? Jak tego rodzaju doświadczenie owocowało w ich późniejszym życiu kapłańskim? Uczestnicy dyskusji spojrzą na to okiem historyka Kościoła oraz okiem byłego (w latach 1977-1979) kleryka-żołnierza. 

Spotkanie odbędzie się 18 grudnia w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Krakowie, ul. Rajska 1, sala nr 315, III piętro, godz. 18.00.