"Semantyka historyczna. Narzędzie opisu historii czy narzędzie polityki?"

Prelegenci zaproszeni na konferencję dotyczącą semantyki historycznej oprócz ukazania zmian zachodzących w sposobie narracji historycznej, jej ewolucji, omówią również przykłady nadużywania pojęć, koniunkturalnej interpretacji. W referatach zostaną przedstawione m.in. pojęcia "imperium" i "narodu", "wyzwolenia Niemiec w 1945 r.", ale również tworzenia "nowego języka", dla potrzeb propagandowych, zarówno przez nazistów jak i komunistów. Poruszone zostaną również problemy obecności we współczesnym języku pojęć propagandowych takich jak "wyzwolenie Polski w 1945", "polskie obozy", "repatriacja". Przedstawiciel Ministerstwa Spraw Zagranicznych zapozna uczestników z działalnością MSZ mającą przeciwdziałać nadużyciom semantycznym wobec Polski i chronić jej dobre imię.

W narracji historycznej słowo, pojęcie odgrywa zasadniczą rolę. To co zostaje nam po wydarzeniach z przeszłości, to właśnie opowieść spisana przez historyka, kronikarza, dziejopisa... "Skoro nie można przypomnieć sobie wszystkiego, nie można też wszystkiego opowiedzieć" (P. Ricoeur). Historyk skazany jest z natury swojej profesji na wybór. Innego wyboru dokona naoczny świadek wydarzeń, innego historyk opisujący post factum, inne wydarzenia za ważne uzna liberał, a inne konserwatysta, inaczej historię piszą zwycięzcy, a inaczej przegrani.

Zmiany w narracji historycznej mogą odbywać się na różnych poziomach i etapach. 

W trakcie spisywania wydarzeń wpływ na treść będzie miał autor, z czasem jego dzieło może być przepisywane, uzupełniane, a nawet zmieniane. Często nie widzimy w tym nic złego. Problemy pojawiają się w momencie, gdy zmiany dokonywane w narracji historycznej, w nadawaniu pojęciom nowego sensu czynione są przez polityków, którzy poprzez manipulację słowami i narracją historyczną próbują realizować swoje (narodów, państw) partykularne interesy.

Nie przez przypadek w różnych językach istnieją idiomy przedstawiające słowo jako narzędzie walki. Mówimy: wojna na słowa, słowo jak sztylet, słowo jak brzytwa, słowa kaleczą itd. W dyspucie międzynarodowej dotyczącej historii nie chodzi tylko o różnicę zdań, ale również o narzucenie własnej interpretacji słowom i pojęciom. Jesteśmy w stanie zrozumieć konieczność takiego międzynarodowego PR, co więcej również oczekiwalibyśmy od własnych rządów, aby taki PR prowadziły. Pozostaje pytanie, gdzie jest granica wykorzystania historii w polityce wewnętrznej i przede wszystkim międzynarodowej?  

20 listopada 2015, Akademia Ignatianum w Krakowie, ul. Kopernika 26, Mała Aula - sala 412, IV piętro. 

Otwarcie konferencji: godz. 10.00

PANEL TEORETYCZNY godz. 10.15-11.35

dr Joanna Lubecka (IPN, Akademia Ignatianum), "Historia będzie dla mnie łaskawa..."- Rozwój i instrumentalizacja narracji historycznej

Prof. dr hab. Andrzej Nowak (PAN), Imperium i naród- nadużycia i zmiany

Prof. dr hab. Bożena Sieradzka- Baziur (PAN, Akademia Ignatianum) Semantyka historyczna - ujęcie językoznawcze

Prof. dr hab. Włodzimierz Marciniak (Akademia Ignatianum), Od semantyki politycznej do semantyki historycznej (na podstawie rosyjskich tekstów naukowych i politycznych)

11.35-12.00 Przerwa kawowa

PANEL "EXEMPLUM I"

dr Maciej Korkuć (IPN, Akademia Ignatianum), "Nadacie słowom nową treść". Wokół aktualności formuł propagandowych PRL w dzisiejszym języku historii

dr hab. Bogdan Musiał,  8 maja 1945, dzień "wyzwolenia Niemiec" - meandry niemieckiej polityki historycznej

dr Krzysztof Grzegorzewski (Uniwersytet Łódzki), Retoryka nazistowskiej władzy w propagandzie "Nowego Kuriera Warszawskiego"

13.00- 13.20 przerwa kawowa

PANEL "EXEMPLUM II"

dr Krzysztof Strzałka (MSZ, UJ), Ochrona dobrego imienia Polski przed semantycznymi nadużyciami za granicą - działania i projekty MSZ

Agnieszka Wieszaczewska (Uniwersytet Wrocławski), Antropologiczny portret Tajnego Współpracownika - na podstawie analizy dokumentów TW <<Wolskiej>>" (interpretacja antropologiczna, związaną z warstwą językową wypowiedzi, sposobem użycia różnorodnych strategii retorycznych)

Sebastian Drabik (IPN Kraków), Nowomowa na przykładzie PZPR