Ukraińscy historycy w poszukiwaniu "źródeł" ludobójstwa Polaków na Wołyniu

O tematyce spotkania poinformował we wtorek PAP dyrektor Biura Badań Historycznych IPN Mirosław Szumiło, który przypomniał, że sprawa ludobójstwa Polaków na Wołyniu pojawiła się w ubiegłym roku na posiedzeniu forum w Kijowie.

"Historycy ukraińscy poprosili nas o zajęcie się sprawą represji, których we wschodniej Lubelszczyźnie mieli dopuścić się Polacy wobec Ukraińców, jeszcze przed kulminacją zbrodni wołyńskiej latem 1943 roku. Ich zdaniem, mogą to być źródła tej zbrodni, którą strona ukraińska chce widzieć jedynie jako 'konflikt polsko-ukraiński' czy też 'tragedię'. My się z ich tezami nie zgadzamy i to spotkanie ma służyć temu, żeby sobie tę sprawę wyjaśnić" - powiedział PAP Szumiło.

Historyk IPN dodał też, że podczas forum naukowcy z obu krajów postarają się rozstrzygnąć, czy wydarzenia na Chełmszczyźnie i szerzej na wschodniej Lubelszczyźnie, mogły być przyczyną zbrodni popełnionej na Polakach przez ukraińskich nacjonalistów na Wołyniu i na terenie Galicji Wschodniej. Dodał, że badacze z Polski i Ukrainy najprawdopodobniej omówią również polskie akcje odwetowe, do których doszło po ludobójstwie dokonanym przez Ukraińców na Polakach.

Dyrektor pionu naukowego IPN poinformował też, że podczas forum wystąpi z referatem, w którym wskaże brak równości pomiędzy zachowaniem Polaków wobec Ukraińców w czasie wojny, a zachowaniem Ukraińców wobec Polaków. Poza nim głos zabiorą także prof. Igor Hałagida, p.o. naczelnika Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Gdańsku oraz dr Mariusz Zajączkowski, starszy specjalista z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Lublinie.

Z polskiej strony w obradach udział wezmą: prof. Grzegorz Hryciuk, prof. Grzegorz Mazur, prof. Grzegorz Motyka, prof. Jan Pisuliński, prof. Waldemar Rezmer, dr Mariusz Zajączkowski i dr Dorota Lewsza jako sekretarz.

Ze strony ukraińskiej w obradach forum będą uczestniczyli: prof. Bohdan Hudź, prof. Ihor Iliuszyn, prof. Iwan Patrylak, prof. Jurij Szapował, dr Wołodymyr Wiatrowycz - prezes Ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej, prof. Łeonid Zaszkilniak i dr Ołena Humeniuk jako sekretarz.

Spotkanie w Czerkasach ma potrwać do 22 października br.

Według stanowiska przygotowanego przez Instytut Pamięci Narodowej w 70-lecie kulminacji zbrodni wołyńskiej na Wołyniu i w Galicji Wschodniej w latach 1943-45 zginęło ok. 100 tys. Polaków, zamordowanych przez bandy Ukraińskiej Armii Powstańczej (UPA) i miejscową ludność ukraińską. UPA od wiosny 1943 r. prowadziła działania zbrojne przeciwko ludności polskiej Wołynia, Polesia i Galicji Wschodniej, zmierzając do jej całkowitego usunięcia z tych terenów. Zbrodnia wołyńska spowodowała polski odwet, w wyniku którego zginęło ok. 10-12 tys. Ukraińców, w tym 3-5 tys. na Wołyniu i w Galicji Wschodniej.

Wielu ukraińskich historyków, w tym prezes ukraińskiego IPN Wołodymyr Wiatrowycz, uważa, że w latach 1943-45 doszło do konfliktu zbrojnego między polskimi i ukraińskimi formacjami podziemnymi. Ukraińscy badacze tłumaczą, że zbrodnia wołyńska to wynik polskiej polityki lat międzywojennych wobec ich grupy narodowościowej, i przypominają m.in. pacyfikacje ukraińskiej ludności Galicji z 1930 roku. Pozostaje to w sprzeczności z faktami z lat 1943-45 i ustaleniami historyków na temat ludobójstwa Polaków na Wołyniu.

Celem Forum, w skład którego wchodzi po sześciu polskich i ukraińskich historyków, pozostaje kontynuowanie, pomimo trudnej przeszłości obu krajów, dialogu historycznego. Zjazdy Forum odbywają się dwa razy w roku, naprzemiennie w Polsce i na Ukrainie.

IPN podkreśla, że jednym z zadań Polsko-Ukraińskiego Forum Historyków jest prowadzenie wspólnych badań obejmujących polsko-ukraińskie dzieje w latach 1939-1947. "W trakcie obrad historycy reprezentujący obie strony mają okazję wysłuchać referatów i przeprowadzić dyskusję na temat przeszłości narodów polskiego i ukraińskiego oraz podjąć próbę ustalenia faktów na podstawie dostępnych źródeł historycznych i wiedzy naukowej" - podał Instytut.

Autor: Norbert Nowotnik / ArWr