1892 rok - kalendarium historii Polski

1 stycznia 1892 roku w Krakowie zaczyna się ukazywać czasopismo socjalistyczne "Naprzód"  (początkowo dwutygodnik, od 1895 tygodnik, od 1900 dziennik).

31 stycznia 1892 roku na zjeździe socjalistów we Lwowie powstaje Galicyjska Partia Socjalno-Demokratyczna; będzie dążyła do poprawienia sytuacji   ekonomicznej   robotników i wprowadzenia socjalizmu na drodze reform; z czasem (1897) zmieni nazwę na Polska Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego, zbliżając się do PPS.

2 - 11 maja 1892 roku po manifestacji 1-majowej w Łodzi dochodzi do wielkiego strajku robotniczego (zorganizowanego przez Związek Robotników Polskich), który przerodzi się w kilkudniowe rozruchy (tzw. bunt łódzki). Władze carskie, postanawiając zdławić strajk siłą, a po sprowokowaniu rozruchów antyżydowskich, wprowadzą stan wojenny. Wśród robotników  było  ok.  200  zabitych i rannych; aresztowano ok. 1 tys. osób.

25 czerwca  1892 roku umiera Jan Czerski, uczestnik powstania styczniowego, badacz Syberii; na zesłaniu prowadził cenione do dziś badania archeologiczne, geologiczne i paleozoologiczne.

12 sierpnia 1892 roku władze carskie aresztują Romana Dmowskiego. Po pięciu miesiącach został zwolniony za kaucją, ale musi opuścić Warszawę.

17 - 23 listopada 1892 roku odbył się zjazd polskich socjalistów w Paryżu z udziałem przedstawicieli partii działających w   kraju i na emigracji. W trakcie obrad zapada decyzja o powołaniu w kraju PPS i Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich. Opracowano jednocześnie program dalszego działania partii, którego celem była niepodległa Polska jako republika demokratyczna, w której przeprowadzono by dopiero podstawowe reformy społeczne.

W listopadzie 1892 roku otwarto studium rolnicze w Uniwersytecie Jagiellońskim.

W 1892 roku z inicjatywy Saturnina Sikorskiego rozpoczęto druk "Wielkiej encyklopedii powszechnej ilustrowanej"; do roku 1899 zostaną wydane 22 tomy.

------

Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 1999