1894 rok - kalendarium historii Polski
Uroczyście obchodzono rocznicę bitwy pod Racławicami, powstaje Towarzystwo Przyjaciół Wzajemnego Pouczania się i Opieki nad Dziećmi "Warta", "Szał uniesień" Władysława Podkowińskiego wywołuje skandal obyczajowy. Oto najważniejsze wydarzenia historyczne 1894 roku.
31 marca 1894 roku odbyły się uroczyste obchody 100. rocznicy bitwy pod Racławicami. Centralne uroczystości odbywały się w Krakowie.
17 kwietnia 1894 roku w 100. rocznicę insurekcji warszawskiej odbyła się manifestacja patriotyczna w Warszawie, zorganizowana przez Ligę Narodową; władze carskie aresztują wielu działaczy narodowych; zamknięty został "Głos", a działalność Ligi ograniczona.
3 maja 1894 roku w Galicji powstaje Polskie Towarzystwo Demokratyczne, mające reprezentować interesy ludu miejskiego i wiejskiego, choć za główny cel uważano wprowadzenie do Sejmu Krajowego posłów chłopskich. Prezesem zostaje Karol Lewakowski, główni działacze to m.in.: Bolesław i Maria Wysłouchowie, Henryk Rewakowicz, Jan Stapiński i Jakub Bojko.
W maju 1894 roku z inicjatywy Anieli Tułodzieckiej w Poznaniu powstało Towarzystwo Przyjaciół Wzajemnego Pouczania się i Opieki nad Dziećmi "Warta". Obok oficjalnej działalności polegającej na zakładaniu ochronek, będzie prowadziło także konspiracyjną naukę w języku polskim.
23 czerwca 1894 roku zmarł książę Władysław Czartoryski, działacz emigracyjny, przywódca Hotelu Lambert.
12 lipca 1894 roku ukazał się pierwszy numer "Robotnika", centralnego pisma PPS; redaktorem i drukarzem jest Józef Piłsudski, który zorganizował konspiracyjną drukarnię w Lipniszkach k. Lidy; później "Robotnik" drukowany był w Wilnie, Łodzi i Kijowie. Piłsudski wydawał "Robotnika" do roku 1900.
26 sierpnia 1894 roku we Lwowie, podczas Powszechnej Wystawy Krajowej w 100-lecie insurekcji kościuszkowskiej, działacze ludowi powołali Ludowy Komitet Wyborczy, mający prowadzić agitację przed głosowaniem do Sejmu Krajowego. Jedną z atrakcji wystawowych była Panorama Racławicka.
30 września 1894 roku ukazał się pierwszy numer "Gazety Grudziądzkiej", założonej przez Wiktora Kulerskiego. Gazeta odegrała ważną rolę w walce z germanizacją i o utrwalanie polskości, zwłaszcza na Pomorzu Gdańskim.
3 listopada 1894 roku w Poznaniu odbyło się pierwsze zebranie Towarzystwa dla Popierania Niemczyzny w Marchii Wschodniej, zwanego potocznie Hakatą.
W listopadzie 1894 roku władze pruskie zezwoliły na wprowadzenie w niektórych szkołach ludowych języka polskiego jako przedmiotu nadobowiązkowego.
W 1894 roku w Warszawie powstało Towarzystwo Tajnego Nauczania, kierowane przez Cecylię Śniegocką. Jego zadaniem jest ujednolicenie tajne go nauczania pod względem organizacyjnym, programowym i metodycznym.
W 1894 roku we Lwowie odbył się "kongres pedagogów polskich" zorganizowany przez Towarzystwo Pedagogiczne. Uczestniczyli w nim także nauczyciele z zaboru pruskiego i rosyjskiego. Poruszano przede wszystkim sprawy związane z unowocześnieniem procesu dydaktycznego.
W 1894 roku ukazała się powieść Bolesława Prusa "Emancypantki" oraz "Poezje" Kazimierza Przerwy-Tetmajera.
W 1894 roku wystawienie obrazu Władysława Podkowińskiego "Szał uniesień" wywołuje skandal obyczajowy. Artysta usiłuje zniszczyć swoje dzieło na ekspozycji.
W 1894 roku powstaje obraz "Melancholia" pędzla Jacka Malczewskiego.
W latach 1894-1895 odbyły się liczne aresztowania wśród działaczy SDKP, działalność tej partii ustała na kilka lat.
------
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 1999
