Kolonizacja ziem polskich przez Niemców pod koniec XIX wieku

Zrezygnowano z dotychczasowej polityki "wrzucania", gdzie było to tylko możliwe, niemieckich osadników pomiędzy ludność polską, na rzecz planowego osadnictwa, tzn. tworzenia większych skupisk lub całych pasów granicznych. Dążono w ten sposób do odcięcia całego Poznańskiego od ziem zaboru rosyjskiego i uniemożliwienia ludności polskiej wzajemnych kontaktów.

Fundusz Komisji Kolonizacyjnej systematycznie wzrastał, w 1898 roku otrzymała kolejne 100 mln marek, a w 1902 roku dalsze 150 mln. W efekcie do 1900 roku zdołano wykupić 135 700 ha ziemi (90 tys. ha w Poznańskiem) i osiedlono 4277 rodzin.

Pomimo olbrzymich nakładów ostateczny rezultat akcji kolonizacyjnej wypadł jednak znacznie poniżej pierwotnych oczekiwań. Duży bowiem procent skupowanej ziemi pochodził od niemieckich właścicieli, którzy bądź to rezygnowali z niedawno nabytych majątków, bądź też wyzbywali się swoich gospodarstw i udawali się w uprzemysłowione regiony Rzeszy w poszukiwaniu pracy.

Nie bez znaczenia były wysokie ceny ziemi, wyśrubowane przez Komisję. Opłacalne było sprzedanie tu majątku, by z pokaźną gotówką urządzić się bardzo  dobrze w innym regionie Rzeszy. W ciągu pierwszych 15 lat działania 50% skupionych przez Komisję majątków stanowiły majątki poniemieckie. Z biegiem czasu proporcje te ulegały pogorszeniu.

Jeżeli  chodzi o wielką własność, to do 1906 roku z rąk polskich wykupiono 96 225 ha, a z rąk niemieckich 202 tys. ha. W tym samym czasie Komisja przejęła ok. 7000 ha ziemi od polskich chłopów i 12 500 ha od chłopów niemieckich. Strona polska podjęła także kroki zmierzające do powstrzymania osadnictwa niemieckiego, głównie poprzez wykup ziemi od Niemców i parcelację większych majątków. Inicjatorem rozpoczęcia kolonizacji wewnętrznej był Teodor Kalkstein, ziemianin z Pomorza, kierownik Banku Ziemskiego.

------

Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 1999