Kongres Wiedeński 1814-1815 - ustalenia
Dominującą rolę na Kongresie Wiedeńskim odgrywało pięć państw: Rosja, Austria, Prusy, Wielka Brytania i Francja (choć formalnie do kierownictwa Kongresu należały też Hiszpania, Portugalia i Szwecja).
Głównymi politykami byli: car Aleksander I, który przyjechał na kongres z zamiarem częściowego odbudowania państwa polskiego, lord Robert Castlereagh z Wielkiej Brytanii, Klemens Venzel Metternich reprezentujący Austrię, wreszcie zręczny Karl Agricoli.
Najważniejszymi sprawami rozpatrywanymi na kongresie były kwestie związane z przyszłością Księstwa Warszawskiego, Saksonii, Niemiec, Włoch, Niderlandów, Szwajcarii, a także wprowadzenie zakazu handlu niewolnikami i przyjęcie norm mających obowiązywać w dyplomacji. Obok sprawy Saksonii najtrudniejsza była niewątpliwie kwestia przyszłości Księstwa Warszawskiego.
Przeciwko planom odbudowy państwa polskiego u boku Rosji protestowała Austria, która żądała przynajmniej zwrotu ziem utraconych w 1809 r. Car starał się pozyskać Prusy, proponując im część Saksonii jako rekompensatę za utratę ziem polskich.
Planom Aleksandra sprzeciwiały się w imię zasady zachowania równowagi europejskiej także Francja i Anglia, które nie chciały dopuścić do usadowienia się Rosji w Europie Środkowej. Spory wokół sprawy polskiej trwały całymi miesiącami.
Zdobycze Kongresu Wiedeńskiego 1814-1815
Rosja - potwierdzenie praw do Finlandii, Besarabii, Litwy i wschodnich kresów dawnej Polski, utworzenie Królestwa Polskiego, połączonego z Rosją unią personalną
Prusy - przyłączenie połowy Saksonii, Westfalii i Nadrenii (odmowa przekazania Alzacji, Lotaryngii i części III zaboru z Warszawą)
Austria - utrata części Niderlandów (obecna Belgia) i ziem tzw. Nowej Galicji z Lublinem i Kielcami; jako rekompensata znaczna część północnych Włoch (Królestwo Lombardzko-Weneckie) i okręg tarnopolski w Galicji.
Wielka Brytania - przyłączenie Hanoweru, Helgolandu, Malty, Cejlonu oraz terenów w pobliżu Przylądka Dobrej Nadziei
Niemcy - z kilkuset państewek Rzeszy w erze przednapoleońskiej pozostawiono 36 księstw i królestw oraz 3 wolne miasta. Utworzenie Związku Niemieckiego (następca Związku Reńskiego i wcześniejszego Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego); formalnie na jego czele stoi cesarz Austrii, faktycznym hegemonem staną się z czasem Prusy
Szwecja - utrata Finlandii, w zamian pozyskanie Norwegii
Królestwo Niderlandów (łączące Republikę Zjednoczonych Prowincji, czyli dzisiejszą Holandię i Niderlandy austriackie) - utrata południowej Afryki, przyłączenie Niderlandów austriackich (dziś: Belgia), co wg opinii Anglików miało stanowić rodzaj zabezpieczenia przed ewentualną ponowną ekspansją Francji
Francja - zachowanie granic przedrewolucyjnych, utrata zdobyczy napoleońskich (m.in. w Niemczech, Niderlandach, Włoszech)
Konfederacja Szwajcarska - powiększenie o kantony Valais, Neuchâtel, Genewa, gwarancje wieczystej neutralności
Dania - utrata Norwegii na rzecz Szwecji (kara za sojusz z Napoleonem)
Utworzenie podporządkowanej Rosji, Austrii i Prusom Rzeczypospolitej Krakowskiej (wobec niemożności osiągnięcia kompromisu, któremu z zaborców ma przypaść Kraków)
Przywrócenie Burbonom tronów w Paryżu, Madrycie, Neapolu oraz dynastii sabaudzkiej w Turynie
Obsadzenie przez boczne linie Habsburgów tronów w szeregu państewek włoskich (m.in. Parma, Modena, Toskania)
Generalne zasady organizacji i uprawnień służby dyplomatycznej
Potępienie niewolnictwa (głównie na żądanie Wielkiej Brytanii)
Regulacja zasad żeglugi na rzekach przecinających granice państw
Zwycięskie mocarstwa przyznały sobie prawo interweniowania dla zachowania osiągniętego na kongresie ładu europejskiego.
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000
