Muzyka i teatr polskiego romantyzmu
Po upadku powstania listopadowego na wiele lat zamarł rozwój działalności teatralnej. Najwybitniejszy kompozytor polski tej epoki to wyśmienity pianista Fryderyk Chopin (1810 - 1849).
Tuż przed wybuchem powstania listopadowego opuścił on Warszawę i przez Wiedeń, Salzburg, Monachium i Stuttgart dotarł do Paryża, gdzie w 1831 roku osiadł na stałe, zyskując niebawem rozgłos europejski.
Bardzo przeżył upadek powstania listopadowego, komponując jeszcze w Stuttgarcie tzw. Etiudę rewolucyjną. Mieszkając w Paryżu utrzymywał bliskie stosunki ze środowiskiem Wielkiej Emigracji. W pierwszych latach paryskich często koncertował, później skupił się głównie na kompozycjach fortepianowych.
Romantyczny charakter jego utworów wyrażał się w twórczym przekształcaniu polskiego folkloru muzycznego, zarówno pieśniowego, jak i tanecznego. Wzbogacił muzykę fortepianową takimi formami, jak ballady, nokturny i preludia, udoskonalił formy taneczne - polonezy, mazurki i walce. Zmarł przedwcześnie na nieuleczalną wówczas gruźlicę. Pochowany został na paryskim cmentarzu Pere Lachaise, a jego serce umieszczone zostało w kościele Św. Krzyża w Warszawie.
Twórczość Chopina, przepojona duchem polskości, wywarła wielki wpływ na muzykę światową, szczególnie neoromantyczną (Liszt, Wagner, Brahms). Z muzyków polskich tradycje chopinowskie rozwinął najpełniej Karol Szymanowski.
W kraju największe osiągnięcia muzyczne zanotował Stanisław Moniuszko (1819 - 1872). Początkowo jako organista kościoła św. Jana mieszkał w Wilnie, w 1858 roku przybył do Warszawy, gdzie objął dyrekcję opery. Skomponował ponad 300 pieśni, które wydawał od 1844 roku w kolejnych zeszytach Śpiewnika domowego. Tworzył opery opierające się na polskich realiach narodowych i ludowych, z których najbardziej znaną była Halka, skomponowana w latach 1846 - 48, a wystawiona w rozszerzonej wersji w Warszawie w 1858 roku.
Teatr
Po upadku powstania listopadowego nastąpił okres stagnacji życia teatralnego. W kraju istniało tylko pięć stałych polskich scen zawodowych: dwie w Warszawie (Teatr Wielki i Rozmaitości), po jednej w Krakowie, Lwowie i Wilnie. W teatrach królował głównie repertuar obcy, a z polskich autorów grywane były sztuki Aleksandra Fredry oraz komedie Fryderyka Skarbka i Józefa Korzeniowskiego.
Na ziemiach polskich występowało także około dziesięciu wędrownych trup aktorskich, dających widowiska przeważnie na bardzo niskim poziomie artystycznym. W teatrach wystawiano też opery i operetki, bowiem z wyjątkiem Warszawy nie było rozgraniczenia scen. W przedstawieniach muzycznych przeważał także repertuar obcy, a sytuacja uległa częściowej zmianie dopiero od połowy stulecia, gdy zaczęto wystawiać kompozycje Stanisława Moniuszki.
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000
