​Polska Partia Socjalistyczna (PPS) - polityczne ramię robotników

W czasie zjazdu paryskiego powołano do życia Związek Zagraniczny Socjalistów Polskich, skupiający organizacje socjalistyczne działające na emigracji, natomiast nazwą PPS objęto całość ruchu socjalistycznego, zarówno w kraju, jak i zagranicą.

Opracowany w Paryżu "Szkic programu PPS" łączył walkę o niepodległość Polski z walką o socjalistyczny model społeczeństwa. Państwo miało się opierać na demokratycznym ustroju, samorządzie, uspołecznieniu środków produkcji i majątków ziemskich.

Organami prasowymi partii były "Przedświt" i "Robotnik" (wydawany przez Józefa Piłsudskiego).

PPS nie była partią jednolitą, co było przyczyną częstych rozłamów. Już w 1893 roku szeregi partii opuściła grupa działaczy przeciwnych łączeniu kwestii niepodległościowej z walką o przemiany społeczne i utworzyła Socjaldemokrację Królestwa Polskiego. 

W pierwszych latach działalności przeważało w partii przekonanie o odrębności polskiego ruchu robotniczego od rosyjskiego i negowano propozycje utworzenia wspólnej partii. Grupa ta kierowana przez Józefa Piłsudskiego i Stanisława Wojciechowskiego (tzw. "Starzy") starała się wykorzystać wojnę rosyjsko-japońską i przy pomocy Japonii oderwać Królestwo Polskie od Rosji. W tym celu powołano Organizację Bojową PPS.

Drugie skrzydło partii - "Młodzi" (Maksymilian Horwitz-Walecki, Józef Kwiatek, Marian Bielecki) - opowiadało się za współpracą z partiami rosyjskimi i w czasie rewolucji 1905-1907 organizowali strajki ekonomiczne i polityczne.

Rozbieżność stanowisk oraz problem istnienia Organizacji Bojowej PPS doprowadziły w 1906 roku do rozłamu na PPS - Lewicę i PPS - Frakcję Rewolucyjną. Poza oficjalnymi strukturami partii znalazła się także PPS - Opozycja (z Tomaszem Arciszewskim na czele), która po wybuchu wojny połączyła się z PPS - Frakcją Rewolucyjną.

------

Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 1999