Polskie formacje zbrojne w Rosji po upadku caratu w 1917 roku
24 marca 1917 roku w Piotrogrodzie powstał pierwszy Związek Wojskowych Polaków, składający się z polskich żołnierzy służących w armii rosyjskiej. Wkrótce podobne związki zaczęły powstawać w innych miastach Rosji.
Utworzony na początku I wojny światowej Legion Puławski miał krótkotrwały żywot. Po kampanii letniej 1915 r. z 900 żołnierzy pozostało niewiele ponad 100, z których stworzono Brygadę Strzelców Polskich, walczącą w rejonie Baranowicz. W drugiej połowie 1916 r. stan liczbowy Brygady znacznie powiększono i w styczniu 1917 r. w okolicach Kijowa zreorganizowano ją w Dywizję Strzelców Polskich.
W czerwcu 1917 r. w Piotrogrodzie odbył się zjazd wojskowych polskich, któremu przewodniczył Władysław Raczkiewicz, a honorowym przewodniczącym obrano Józefa Piłsudskiego. Na zjeździe podjęto decyzję, że polityką polską może kierować jedynie rząd krajowy, przy czym podjęto także decyzję o utworzeniu polskiego korpusu.
Zjazd wyłonił Naczelny Polski Komitet Wojskowy (tzw. Naczpol), na wniosek którego naczelny wódz wojsk rosyjskich mianował gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego dowódcą I Korpusu Polskiego. Korpus organizowano w rejonie Mińska i już wkrótce liczył ok. 20 tys. żołnierzy. Po wybuchu rewolucji październikowej Naczpol przeniósł się do Mińska, skąd prowadził akcję werbunkową.
Polska prawica i centro-prawica w Rosji zorganizowały się w sierpniu 1917 r. w Radę Polską Zjednoczenia Międzynarodowego, na czele której stanął Stanisław Wojciechowski. Za swych oficjalnych przedstawicieli organizacja uznała Dmowskiego, Erazma Piltza i Maurycego Zamoyskiego.
------
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 1999
