Polskie Stronnictwo Ludowe-Wyzwolenie
Powstało w 1915 roku w wyniku połączenia trzech organizacji zaboru rosyjskiego: Stronnictwa Ludowego, Związku Chłopskiego oraz Związku Ludu Polskiego.
Początkowo partia nosiła nazwę PSL bez przydomku, dopiero później od nazwy czasopisma przemianowano ją na PSL "Wyzwolenie". Partia działała tradycyjnie na terenie byłego Królestwa, choć w 1922 roku rozszerzyła swe wpływy na Wileńszczyznę, wchłaniając działający tam Polski Związek Ludowy-Odrodzenie.
W 1923 roku do stronnictwa przyłączyła się grupa rozłamowców z PSL "Piast", ale z kolei już w 1924 roku nastąpił rozłam w "Wyzwoleniu", gdy grupa lewicowych działaczy utworzyła Niezależną Partię Chłopską. Największe osłabienie PSL "Wyzwolenia" nastąpiło w 1926 roku, gdy liczna grupa działaczy wystąpiła z partii i utworzyła Stronnictwo Chłopskie.
PSL "Wyzwolenie" w swym programie politycznym odwoływało się do wszystkich warstw ludności wiejskiej, w sprawach reformy rolnej postulowało parcelację bez odszkodowania (od 1925 roku), uznając jednocześnie konieczność wprowadzenia umiarkowanych opłat za otrzymywaną przez chłopów ziemię. Centralne władze partii to Zjazd Walny (od 1926 roku - Kongres), Rada Naczelna i zarząd Główny. Ważną rolę od grywał także klub parlamentarny, stanowiący wręcz odrębną instytucję centralną. Pod silnymi wpływami partii pozostawał Centralny Związek Kółek Rolniczych oraz Związek Młodzieży Wiejskiej.
Najpopularniejszym organem prasowym stronnictwa był warszawski tygodnik "Wyzwolenie". Do najbardziej znanych działaczy PSL "Wyzwolenie" zaliczyć należy m.in.: Stanisława Thugutta, Kazimierza Bagińskiego, Maksymiliana Malinowskiego, Eustachego Rudzińskiego, Józefa Putka, Kazimierza Bartla, Mariana Kościałkowskiego.
------
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000
