Uprawy rolne na ziemiach polskich pod koniec XIX wieku

Ziemniaki stały się jedną z najpopularniejszych upraw nie tylko ze względu na bezpośrednią konsumpcję, ale także na ich wartości przetwórcze, głównie na spirytus. Drugą rośliną okopową, która odegrała ważną rolę w postępie rolniczym, były buraki cukrowe, których najwięcej uprawiano na Śląsku i w Wielkopolsce.

Generalnie jednak w strukturze zasiewów nadal przeważały cztery zboża. W latach 1864-1913 obszar zasiewu zbóż wzrósł w Królestwie Polskim o 37%, w Wielkopolsce około 36% i w Galicji około 20%. Największy wzrost wykazała pszenica, zajmująca największy odsetek upraw w Galicji Wschodniej i Królestwie.

Mniejszy wzrost, aczkolwiek systematyczny, można było odnotować w przypadku żyta, które średnio na terenie wszystkich zaborów zajmowało około 50% upraw.

Spadła natomiast produkcja tradycyjnych upraw - gryki, orkiszu i prosa (z wyjątkiem Galicji). Wzrosła z kolei uprawa wyki, lucerny i seradeli. Od połowy XIX w. obserwuje się także szybki rozwój warzywnictwa, zwłaszcza w regionach podmiejskich. Coraz częściej na polach pojawiały się żniwiarki, kosiarki, pługi wieloskibowe, snopowiązałki, pod koniec stulecia także siewniki i na szerszą skalę młockarnie.

W mechanizacji rolnictwa przodował zabór pruski. Tylko w latach 1882-1895 odsetek gospodarstw, w których na szerszą skalę stosowano mechanizację, wzrósł z 10 do 43%, na Górnym Śląsku gospodarstwa tego typu stanowiły 67%, a w Prusach Zachodnich 31%.

Obok importowanych w powszechnym niemal użyciu znalazły się tu wyroby przemysłu rodzimego.

Wielkopolska stała się także centrum wszelkich nowinek technicznych w rolnictwie. Tu po raz pierwszy zastosowano lokomobile, motory spalinowe, a w 1902 roku po raz pierwszy zastosowano w rolnictwie silnik elektryczny. Tu także dokonano pierwszych prób z wykorzystaniem wirówek do mleka, a w 1897 roku po raz pierwszy wypróbowano mechaniczną dojarkę.

Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000