Zygmunt Krasiński - trzeci wieszcz polskiego romantyzmu
Zygmunt Krasiński (1812 - 1859), mimo iż ustępował pod względem popularności i znaczenia Adamowi Mickiewiczowi i Juliuszowi Słowackiemu, zaliczany jest do grona trzech wieszczów polskiej literatury.
Pochodził z rodziny arystokratycznej, był synem Wincentego, generała napoleońskiego, skrajnie lojalnego wobec caratu oraz Marii Radziwiłłówny. Wychowano go w tradycji arystokratycznej, ale był wrażliwy na patriotyczne idee polskiego romantyzmu. W twórczości literackiej uciekał często w sferę mistyki i poetyckiego filozofowania. Mimo iż mieszkał, pisał i drukował za granicą, nie był emigrantem politycznym.
Najlepszym, a jednocześnie najbardziej znanym utworem Krasińskiego, była wydana anonimowo w Paryżu Nie-Boska komedia (1835), którą napisał mając zaledwie 21 lat. Jest to dramat filozoficzno - społeczny, w którym poeta wypowiedział się na temat mającej zniszczyć dotychczasowy porządek walki dwóch podstawowych sił społecznych: arystokracji i ludu oraz sensu historii.
Krytykował arystokrację, zgromadzoną przed ostatnią bitwą w Okopach św. Trójcy, ale jednocześnie tendencyjnie i złośliwie przedstawił zwolenników rewolucji ludowej. Nazwa Okopy św. Trójcy weszła do języka polskiego i do dnia dzisiejszego jest synonimem obwarowanego na swych pozycjach zacofania.
Sławę zyskał także Krasiński dzięki drugiemu wybitnemu dramatowi Irydion (wydany w roku 1836), w którym podjął problem walki o niepodległość narodu. Przedstawiona tam samotna walka Greka, Irydiona, z chylącym się ku upadkowi cesarstwem rzymskim, zawierała odniesienia do spraw polskich. Krasiński potępiał nienawiść Irydiona i chęć zemsty na wrogu, uważał bowiem, że prawo do wymierzania sprawiedliwości ma sam Bóg. Wyzwolenie narodowe powinno więc poprzedzić przygotowanie moralne.
W wydanych pod pseudonimem Spirydiona Prawdzickiego Psalmach przyszłości (1845 - 48), zawierających Psalm wiary, Psalm nadziei i Psalm miłości, podjął Krasiński polemikę z demokratycznym działaczem niepodległościowym Henrykiem Kamieńskim na temat roli ludu w przyszłej walce niepodległościowej. Konserwatywne poglądy Krasińskiego doprowadziły do literackiego pojedynku, w którym zaprzyjaźniony z nim Słowacki (Odpowiedź na Psalmy przyszłości), skrytykował autora psalmów za jego strach przed ludem.
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000
