Branicki Jan Klemens (21 IX 1689 - 9 X 1771)
Hetman wielki koronny, kasztelan krakowski.
Dość mozolnie wspinał się po szczeblach kariery, wiążąc się z Radziwiłłami poprzez żonę Katarzynę, córkę kanclerza litewskiego, Karola Stanisława Radziwiłła, z którą zbudował w Białymstoku wspaniałą rezydencję, zwaną nawet Wersalem podlaskim. Brak większych uzdolnień politycznych nie przeszkodził mu w osiąganiu najwyższych urzędów w państwie i ich kumulowaniu, umiał też pozyskiwać przyjaciół z konserwatywnych kręgów magnackich. Znaczną popularnością cieszył się wśród szlachty sejmikowej.
Jego bezbarwność stała się atutem w chwili śmierci przywódcy ugrupowania przeciwnego Czartoryskim, Ignacego Potockiego, po którym objął buławę wielką (1752) i przywództwo stronnictwa, znaczone zaprzepaszczoną przez hetmana okazją do zawiązania konfederacji przeciwko Rosji za pieniądze francuskie (1755), a potem zatargiem z faworytami Augusta III, Henrykiem Brühlem i Jerzym Mniszchem (1758). Widząc coraz wyraźniejsze poparcie Rosji dla "Familii" Czartoryskich, związał się ściślej z dworem, stając się przywódcą obozu saskiego i tworząc w 1763 obóz "republikanów", zwany też "hetmańskim". Wysunięty po śmierci Augusta III na kandydata do tronu polskiego, przegrał z Poniatowskim wobec ogromnej przewagi Czartoryskich, umocnionej obecnością w Polsce wojsk rosyjskich. Odtąd niewiele już znaczył. Przeżył jeszcze gwałtowny zwrot polityczny od zauroczenia Rosją i jej protektoratem, wyrażonym w konfederacji radomskiej (1767), po jawną niechęć w okresie konfederacji barskiej (1768). Zmarł bezpotomnie.
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000
