Iwaszkiewicz Jarosław (20 II 1894 - 2 III 1980)

Debiutował w Kijowie ok. 1915 roku jako poeta, związał się także z teatrem Studyo S. Wysockiej (jako kierownik literacki). W roku 1918 przeniósł się do Warszawy, gdzie zbliżył się do kręgu pisma "Pro arte et studio" i kabaretu "Pikador", stanowiącego zalążek grupy "Skamander". W tym też okresie zaczyna się istotna dla biografii Iwaszkiewicza przyjaźń z Karolem Szymanowskim (jej owocem było m.in., już w 1918 roku, libretto do opery Król Roger). Utrzymuje się z pracy redakcyjnej w "Kurierze Polskim", potem jest sekretarzem marszałka sejmu M. Rataja (1923 - 25), urzędnikiem w departamencie propagandy MSZ (1927 - 32) oraz na placówkach dyplomatycznych RP w Kopenhadze i Brukseli (1932 - 36).

Żonaty z Anną z domu Lilpop, w 1928 roku osiadł w Stawisku k. Warszawy, gdzie spędził też lata II wojny światowej, uczestnicząc w tajnej pracy kulturalnej i dając dach nad głową uchodźcom z Warszawy. Po wojnie redagował poznańskie "Życie Literackie" (1945/46), "Nowiny Literackie" (1947 - 48), gdzie publikował znane Listy do Felicji, a od 1955 do śmierci miesięcznik "Twórczość". Długoletni prezes ZG ZLP (1945 - 46, 1947- 49 i od 1959), działacz polityczny (m.in. od 1952 poseł na sejm PRL), laureat licznych nagród krajowych i zagranicznych. Jako poeta, którym był przede wszystkim, przeszedł ewolucję od skłonności estetyzujących poprzez awangardowe i ekspresjonistyczne - ponownie ku klasycyzmowi i chłodowi, skrywającemu emocje pod motywami zaczerpniętymi z dawnej kultury europejskiej (ważniejsze tomy: Okstostychy, Dionizje, Księga dnia i księga nocy, Warkocz jesieni, Plejady, Ciemne ścieżki, Krągły rok, Mapa pogody).

Tematyka powieści i mistrzowskich opowiadań (Stara cegielnia, Młyn nad Lutynią, Tatarak, Panny z Wilka) I. skupia się wokół problemu ludzkiej egzystencji, interpretowanej zarówno w perspektywie moralistycznej, jak też eschatologicznej. Często sięgał po tematykę historyczną, naświetlając ją jako dramatyczny splot obiektywnych praw, ale również losu i jednostkowych namiętności (cykl Sława i chwała, Czerwone tarcze, Bitwa na równinie Sedgemoor, Matka Joanna od Aniołów). Był także autorem dramatów biograficznych i historycznych (Kochanowie z Werony, Lato w Nohant, Maskarada) oraz współczesnych, książek poświęconych muzyce (m.in. biografie Bacha, Chopina, Szymanowskiego), esejów i wspomnień zawierających refleksje z licznych podróży. Tłumaczył m.in. Rimbauda, Giraudoux, Szekspira, Tołstoja, Czechowa, Andersena, Kierkegaarda. Kilka utworów Iwaszkiewicza zekranizowano (m.in. Matkę Joannę od Aniołów, Brzezinę, Panny z Wilka).

Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000