​Kątski Marcin, Kącki (1636 - 22 kwietnia 1710)

Napisano o nim: "Musiał to być człowiek niepospolitych zdolności i wielkiego męstwa, że pochodząc z rodziny prawie nieznanej doszedł do najpierwszych w kraju godności". W istocie jego talent zauważono wcześnie, dzięki temu mógł na koszt króla odbyć studia wojskowe w Padwie, a następne doświadczenia zdobywał w armii francuskiej podczas kampanii hiszpańskiej (1653 - 57). W roku 1667 mianowany generałem artylerii, utracił wszystkie urzędy po wyroku z roku 1668 za zabicie Karola Fredry, starosty krośnieńskiego. Był jednak potrzebny, dlatego po krótkim pobycie w więzieniu wkrótce został przywrócony do łask i zaszczycany urzędami tej miary, co kasztelana lwowskiego, wojewody kijowskiego i krakowskiego, osiągając wreszcie w roku 1706 najwyższą godność senatorską świecką - kasztelana krakowskiego. 

Rzeczypospolitej służył wiernie, dowodząc artylerią podczas wielu działań oblężniczych i bitew drugiej połowy XVII wieku, odznaczając się szczególnie w zwycięstwie chocimskim (1673), wyprawie wiedeńskiej (1683), a w kampaniach mołdawskich (1684 - 92) osłaniał odwroty armii polskiej. Przyczynił się ogromnie do rozwoju artylerii jako samodzielnej formacji wojskowej, a także do rozwoju sztuki fortyfikacyjnej, której szczytowym osiągnięciem była zbudowana przez niego od podstaw twierdza nad Dniestrem, zwana Okopami św. Trójcy (1692). Podczas bezkrólewia w roku 1696 poparł francuskiego kandydata księcia Contiego, by ostatecznie uznać Augusta II, od którego otrzymywał odpowiedzialne funkcje podczas wojny północnej. Napisał doskonale udokumentowany "Diariusz wyjazdu z Krakowa pod Wiedeń Jana III roku 1683".

Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 1999