Kazimierz I Odnowiciel (25 lipca 1016 - 19 marca 1058)
Książę Polski od 1034 roku.
Syn Mieszka II i Rychezy, córki palatyna nadreńskiego Ehrenfrieda (Ezzona) i Matyldy, córki cesarza Ottona II. W wieku 10 lat oddano Kazimierza do klasztoru na naukę, co starsza historiografia rozumiała jako przeznaczenie księcia do stanu duchownego i obdarzyła go przydomkiem "Mnich“. Po śmierci Mieszka II (1034) Kazimierz objął tron pod opieką Rychezy. Możni polscy wygnali jednak Rychezę, a następnie jej syna. Zanik władzy centralnej spowodował rozpad kraju na dzielnice, w których rządzili możni nazwani przez kronikarza poronionymi książętami. Polityczny chaos i brak władzy centralnej doprowadziły do reakcji pogaństwa. Jedynie Mazowsze, rządzone silną ręką Miecława, dawnego cześnika Mieszka II, pozostało poza zasięgiem chłopskiego buntu. W 1038 roku najazd księcia czeskiego Brzetysława zniszczył Gniezno, Poznań i inne grody. Brzetysław wywiózł z Gniezna relikwie św. Wojciecha, jego brata Radzyma Gaudentego i pięciu braci męczenników oraz przyłączył Śląsk do Czech. Wzrost potęgi Brzetysława zaniepokoił jego sąsiadów.
Przy poparciu węgierskim i niemieckim Kazimierz wrócił w 1039 roku do kraju, gdzie łatwo zajął Wielkopolskę, Małopolskę i ziemię sieradzko-łęczycką. Zawarł także sojusz z księciem ruskim Jarosławem Mądrym, potwierdzony małżeństwami księcia polskiego z siostrą (może córką?) Jarosława, Marią Dobroniegą, i siostry Kazimierza, Gertrudy, z synem władcy Rusi, Izasławem. W 1047 roku Kazimierz i Jarosław pokonali Miecława, który zginął w bitwie, a spieszący mu na pomoc Pomorzanie zostali również pobici. Zwycięstwo to zadecydowało o przyłączeniu do Polski Mazowsza i Pomorza Wschodniego. W 1050 roku Kazimierz zajął Śląsk, co naraziło go nie tylko na konflikt z Czechami, lecz także ze swym zwierzchnikiem, cesarzem Henrykiem III, który w 1041 roku, po pokonaniu Brzetysława, zatwierdził mu panowanie nad Śląskiem. Ostatecznie w 1054 roku w Quedlinburgu cesarz zadecydował o przynależności Śląska do Polski, pod warunkiem płacenia z niego Czechom trybutu w wysokości 500 grzywien srebra i 30 złota rocznie. Scalaniu terytorium Polski towarzyszyły zabiegi Kazimierza o odbudowę organizacji wewnętrznej państwa i Kościoła. Na podstawie sfałszowanego przywileju fundacyjnego arcybiskupstwa magdeburskiego papież Benedykt X zatwierdził podporządkowanie biskupstwa poznańskiego metropolii magdeburskiej.
Kazimierz, korzystając z pomocy swego wuja, arcybiskupa kolońskiego Hermana, zdołał ocalić niezależność Kościoła polskiego. Wobec zniszczenia Gniezna i Poznania, centrum polityczne i kościelne przeniosło się do Krakowa. Tu też prawdopodobnie doszło do odnowy polskiej metropolii kościelnej, gdy biskup krakowski Aron otrzymał paliusz, oznakę godności arcybiskupiej. Kazimierz rozpoczął także reorganizację siły zbrojnej państwa, z wolna rezygnując z drużyny na rzecz obowiązkowej służby wojskowej rycerstwa, z tytułu posiadania nadanej przez księcia ziemi. Odbudowano zapewne wtedy zarząd administracyjny państwa, a więc system grodów, przywracając wybieranie danin i powinności. Ta działalność już u pierwszego polskiego kronikarza Anonima, zwanego Gallem, przyniosła Kazimierzowi przydomek "odnowiciela Polski“. Z małżeństwa z Marią Dobroniegą miał Kazimierz 4 synów: Bolesława (Szczodrego), Władysława Hermana, Mieszka i Ottona.
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 1999
