Lelewel Joachim Józef (22 marca 1786 - 29 maja 1861)

W latach 1804 - 08 studiował na Uniwersytecie Wileńskim, na nim też rozpoczął pracę naukową (1815) i otrzymał katedrę historii (1821), zyskując dużą popularność wśród studentów. W 1824 roku w następstwie śledztwa Mikołaja Nowosilcowa w sprawie filomatów został wydalony z Wilna i przeniósł się do Warszawy, zajmując się tam wyłącznie pracą badawczą. Dopiero w czasie powstania listopadowego rozwinął aktywną działalność polityczną jako prezes Towarzystwa Patriotycznego, członek Rządu Narodowego i poseł na sejm. Po upadku powstania udał się na emigrację do Paryża, gdzie stanął na czele Komitetu Narodowego Polskiego. Po wydaleniu z Francji (1833 roku, za ogłoszenie odezwy do Rosjan), przeniósł się do Brukseli, gdzie spędził resztę życia. W latach 1835 - 36 stał na czele Młodej Polski, w 1837 roku założył organizację Zjednoczenia Emigracji Polskiej, w 1846 roku wstąpił w szeregi Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, a w 1847 roku współuczestniczył w założeniu Międzynarodowego Towarzystwa Demokratycznego. Był twórcą tzw. historycznej szkoły lelewelowskiej, autorem koncepcji "gminowładztwa", ideologiem demokracji polskiej, rzecznikiem ustroju republikańskiego, autorem hasła "za naszą i waszą wolność". Główne prace: Dzieje Polski potocznym sposobem opowiedziane (1829), Trzy konstytucje polskie 1791, 1807, 1815 (1831), Polska odradzająca się (1837), Uwagi nad dziejami Polski i ludu jej (1844).

Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 1999