​Geneza unii polsko - litewskiej w 1385 r.

Jagiełło, chcąc się zabezpieczyć od północy, podpisał w Dawidyszkach (1380) pokój wieczysty z Krzyżakami, którego nie uznał Kiejstut i rozpoczął wojnę z Jagiełłą. Pokonany Jagiełło zdołał podstępnie zgładzić stryja, ale do dalszych rozgrywek politycznych włączył się syn Kiejstuta, Witold.

W walce z Jagiełłą odwołał się o pomoc do Krzyżaków, z rąk których przyjął także chrzest. Jagiełło zdołał jednak odnowić pokój z Zakonem, co z kolei osłabiło pozycję Witolda i skłoniło go do zerwania z Krzyżakami.

Zabiegi książąt litewskich o pokój z Krzyżakami podyktowane były zagrożeniem, jakie nieoczekiwanie pojawiło się u południowo- wschodnich granic Litwy. Sprzymierzony dotychczas z Jagiełłą chan tatarski Mamaj został rozgromiony przez księcia moskiewskiego Dymitra Dońskiego.

Litwa, władająca olbrzymimi obszarami ziem ruskich, poczuła się zagrożona wzrastającą potęgą Moskwy. Rozbicie Tatarów zlikwidowało bowiem przeciwwagę, trzymającą książąt ruskich w nieustannym zagrożeniu. Niepokoje wewnętrzne i zagrożenie państwa z dwóch stron zmusiło Jagiełłę do szukania sojusznika. Najodpowiedniejszym wydawała się Polska, uwikłana również w konflikt z zakonem krzyżackim.

Podobne dążenia kierowały także drugą stroną, od której wyszła inicjatywa unii. Rządząca w Polsce oligarchia magnacka poprzez związek obu państw starała się stworzyć siłę zdolną skutecznie przeciwstawić się Krzyżakom, a także rozwiązać spór o Ruś Włodzimierską, gdzie ścierały się ich interesy.

Rokowania z Litwinami podjęto po przybyciu do Krakowa Jadwigi, niewykluczone, że już w czasie koronacji królowej. Animatorami całego przedsięwzięcia było rycerstwo małopolskie z Janem i Spytkiem z Tarnowa. Po ustaleniu wstępnych warunków w styczniu 1385 roku przybyło do Krakowa poselstwo litewskie z prośbą o rękę królowej. 

Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000