​Kazimierz Jagiellończyk ((1447- 1492). Kalendarium

1445

Zjazd sieradzki. Szlachta i możnowładztwo obwołują Kazimierza Jagiellończyka królem Polski.

Narodziny Wojciecha z Brudzewa, późniejszego profesora Akademii Krakowskiej, wybitnego matematyka i astronoma, prawdopodobnie nauczyciela Kopernika. Żył do r. 1497.

1446

30 marca - zjazd piotrkowski. Strona polska odrzuca projekt przygotowany przez Litwinów, przewidujący połączenie obu państw na zasadzie trwałego przymierza zaczepno- obronnego. Szlachta zirytowana przedłużającymi się pertraktacjami z Kazimierzem Jagiellończykiem wysuwa propozycję oddania tronu księciu mazowieckiemu Bolesławowi IV.

17 września -  zjazd szlachty i możnowładztwa Polski i Litwy w Brześciu nad Bugiem, w czasie którego Kazimierz Jagiellończyk wyraża zgodę na objęcie tronu polskiego. Ma panować w dwóch równorzędnych państwach, które "za jednomyślnem, obustronnem postanowieniem, wolą i zgodą, złączyliśmy, nakłoniliśmy i przywiedli Królestwo Polski i Wielkie Księstwo Litewskie do braterskiego związku...".  Zobowiązuje się także do zatwierdzenia wszystkich dotychczasowych przywilejów polskich i litewskich.

1447

2 maja -  przywilej wileński zrównuje w prawach szlachtę litewską ze szlachtą polską, rozszerza prawa majątkowe i swobody osobiste bojarów, gwarantuje nominowanie wyłącznie Litwinów na urzędy w Wielkim Księstwie. Zobowiązuje się także utrzymać Litwę w granicach z czasów Witolda (wraz z Podolem i Wołyniem).

25 czerwca - koronacja Kazimierza Jagiellończyka na króla Polski w katedrze

wawelskiej.

Panowanie Kazimierza Jagiellończyka w Polsce (1447-92)

W sierpniu 1447 roku odbył się zjazd w Piotrkowie. Kazimierz odmawia zatwierdzenia przywilejów swoich poprzedników, po czym wyjeżdża na Litwę.

1448

31 sierpnia - układ Kazimierza Jagiellończyka jako króla Polski i wielkiego księcia Litwy z Wasylem II Ślepym, księciem moskiewskim. Układ rozgranicza strefy wpływów pomiędzy Moskwą a Litwą i gwarantuje nienaruszalność granic.

1449

Powstaje Kodeks Świętosławowy, najstarszy polski przekład statutów i aktów prawnych wydanych przez Kazimierza Wielkiego i stosowanych w polskiej praktyce sądowej.

1450

Prawdopodobna data narodzin Bernarda Wapowskiego, kanonika krakowskiego, autora kompilacyjnej Kroniki Polski, opartej na dziełach Długosza, Miechowity i Decjusza.

1452

10 lutego śmierć Świdrygiełły w Łucku. W testamencie przekazuje posiadane zamki Wielkiemu Księstwu Litewskiemu.

3 - 16 czerwca zjazd w Parczewie. Kazimierz przedstawia tu kompromisowe rozwiązanie: pozostawienie Wołynia przy Litwie, a Podola przy Koronie. Stanowi to porażkę polityczna Oleśnickiego, próbującego osłabić pozycję Litwy.

Zorganizowany przez króla zjazd panów wielkopolskich w Sandomierzu z udziałem przeciwników Oleśnickiego. Początek stopniowego odsuwania Małopolan od wpływów na politykę i izolacji Oleśnickiego.

1453

30 czerwca na zjeździe w Piotrkowie król zaprzysięga przywileje koronne w formie nie naruszającej przywileju dla Litwy z 1447 r.

11 - 20 sierpnia zjazd przedstawicieli  Polski i Austrii we Wrocławiu. Podjęto decyzję o małżeństwie Kazimierza Jagiellończyka z Elżbietą, córką Albrechta II Habsburga, siostrą Władysława Pogrobowca, której opiekunem był cesarz Fryderyk III.

28 sierpnia 1453 - 14 maja 1454 - pobyt w Krakowie  Jana Kapistrana, wikariusza generalnego zakonu franciszkanów. Zakłada w Krakowie na Stradomiu pierwszy klasztor obserwancki pod wezwaniem św. Bernarda z Sieny. Odtąd franciszkanie- obserwanci zwani są w Polsce bernardynami.

1 grudnia cesarz Fryderyk III potępia Związek Pruski  i ogłasza jego rozwiązanie. Przedstawiciele Związku Pruskiego, Jan Bażański i burmistrz Torunia, Rutger von Birken, przybywają do Kazimierza Jagiellończyka z prośbą o pomoc. Król żąda jednak oficjalnego poselstwa z pisemną petycją.

1454

Powstanie w Prusach. Związek Pruski ogłasza przyłączenie ziem państwa krzyżackiego do Polski, wypowiada posłuszeństwo wielkiemu mistrzowi (6 lutego) i wznieca powstanie zbrojne. W rękach powstańców znalazły się wszystkie ważniejsze zamki z wyjątkiem Malborka i Sztumu.

10 lutego ślub Kazimierza Jagiellończyka z Elżbietą Habsburżanką.

20 lutego poselstwo Związku Pruskiego na uroczystej audiencji zwraca się do Kazimierza Jagiellończyka z prośbą o przyjęcie Prus pod swoje zwierzchnictwo.

6 marca inkorporacja Prus do Polski i początek wojny z zakonem krzyżackim, zwanej później trzynastoletnią (trwała do 1466).

Przywilej w Cerekwicy dla szlachty wielkopolskiej. Król zobowiązuje się nie podejmować żadnych decyzji w sprawach państwa i nie zwoływać pospolitego ruszenia bez zgody sejmików ziemskich. Zobowiązuje się też nie pomijać szlachty wielkopolskiej przy obsadzaniu centralnych urzędów.

19 marca książę oświęcimski Jan składa hołd lenny królowi polskiemu.

18 września - klęska pospolitego ruszenia w bitwie pod Chojnicami.

11/12 listopada - przywileje dla szlachty w Nieszawie. Król wystawia zgodne w kwestiach ustrojowych przywileje dla każdej ziemi z osobna. Potwierdza wydany kilka dni wcześniej pod Cerekwicą przywilej dla szlachty wielkopolskiej. Decydujący wpływ na politykę państwa uzyskują sejmiki ziemskie, król obiecał bowiem, że "...nie będziemy stanowić żadnych nowych kontrybucji ani nie będziemy ziemianom kazali wyruszać na wojnę bez pospolitego zjazdu, który w poszczególnych ziemiach ma być zwołany". Kandydatów do urzędów ziemskich proponować miała szlachta danej ziemi, zaostrzono przepisy za zbiegostwo chłopów, sądownictwo starościańskie zostało ograniczone na korzyść sądów ziemskich.

1455

24 marca cesarz Fryderyk III ogłasza banicję stanów pruskich za wypowiedzenie posłuszeństwa Zakonowi.

24 września papież rzuca klątwę na członków Związku Pruskiego.

Lębork i Bytów jako lenna zostają przekazane książętom pomorskim.

Powstaje Biblia królowej Zofii (zwana też Biblią szaroszpatacką), polski przekład Starego Testamentu, wykonany na polecenie królowej Sonki, jeden z najstarszych zabytków prozy polskiej.

Śmierć kardynała Zbigniewa Oleśnickiego.

Brandenburgia odkupuje z rąk krzyżackich Nową Marchię. ordinatione (Memoriał w sprawie urządzenia Rzeczypospolitej) Jana Ostroroga, w którym przedstawia projekt wzmocnienia władzy królewskiej i uniezależnienia państwa od Kościoła (data przybliżona).

Jan Długosz rozpoczyna pracę nad Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae (Roczniki czyli kronika sławnego Królestwa Polskiego). Obejmą one dzieje Polski od czasów bajecznych do 1480 roku.

1456

1 marca przychodzi na świat Władysław, pierwszy z sześciu synów Kazimierza.

Bitwa morska koło wyspy Bornholm.

Kaprowie gdańscy, stanowiący zalążek królewskiej floty wojennej, rozbili wspierającą Krzyżaków flotyllę duńską.

1457

Gdańsk, Toruń i Elbląg wyzwolone z rąk krzyżackich otrzymują przywileje od króla polskiego.

Zamek w Malborku zostaje wykupiony przez Polaków z rąk broniących go najemnych wojsk czeskich. Nową siedzibą wielkiego mistrza zostaje Królewiec.

Śmierć Władysława Pogrobowca, króla czesko-węgierskiego.

1459

Hospodar Mołdawii Stefan Wielki odnawia związki lenne z Polską.

1460

29 listopada w Bytomiu zawarto umowę o przyjaznych stosunkach pomiędzy Polską a Czechami.

1461

Spór pomiędzy Andrzejem Tęczyńskim a krakowskim płatnerzem Klemensem o zapłatę za naprawę zbroi. Klemens zostaje pobity przez pachołków Tęczyńskiego. W odwecie tłum wzburzonych mieszczan morduje w kościele oo. Franciszkanów Tęczyńskiego. Wyrokiem sądu królewskiego (15 stycznia 1462) ścięto trzech rajców i dwoje ludzi z pospólstwa. Wydarzenie zostało upamiętnione pieśnią o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego, rozpoczynającą się od słów: "A jacy to źli ludzie mieszczanie krakowianie...".

Litwini na sejmie wileńskim zażądali od Kazimierza Jagiellończyka powrotu na Litwę lub mianowania wielkiego księcia.

1462

Wcielenie do Korony księstwa bełzkiego.

18 - 30 maja zjazd w Głogowie, w czasie którego dochodzi do podpisania porozumienia o przyjaźni i nieagresji pomiędzy Kazimierzem Jagiellończykiem a husyckim królem Czech Jerzym z Podiebradu.

17 września przełomowe dla dalszych losów wojny trzynastoletniej zwycięstwo wojsk polskich pod wodzą podkomorzego sandomierskiego, Piotra Dunina, nad doborowymi wojskami krzyżackimi pod wsią Świecino koło Jeziora Żarnowieckiego, odniesione głównie dzięki wojskom zaciężnym.

1463

Inkorporacja do Polski ziemi gostynińskiej i rawskiej na podstawie przywilejów z grudnia 1426 r.

18 sierpnia w bitwie morskiej koło Elbląga okręty królewskie rozbijają flotę zakonną spieszącą na pomoc obleganemu Gniewowi.

15 października bitwa morska na Zalewie Wiślanym. Połączone floty Gdańska i Elbląga rozbijają przeważającą liczebnie flotę krzyżacką.

Na sejmie piotrkowskim Litwini żądają Podola i ziemi bełzkiej. Dokonują także zbrojnego najazdu na Podole. Polacy przystępują do zabezpieczania Podola, odnawiając m.in. Kamieniec Podolski.

1464

1 stycznia Piotr Dunin zdobywa zamek w Gniewie, który umożliwiał Krzyżakom kontrolę żeglugi wiślanej.

Biskup warmiński Paweł Legandorf przystępuje do Związku Pruskiego i wyraża gotowość oddania Polakom podległych mu zamków.

1465

Hospodar Mołdawii Stefan Wielki za namową Polaków zajmuje Kilię.

Odwetowa wyprawa Macieja Korwina kończy się niepowodzeniem.

23 grudnia papież Paweł II obkłada klątwą Jerzego z Podiebradu i wzywa do antyhusyckiej krucjaty.

1466

28 września wojska polskie zdobywają ostatnią twierdzę krzyżacką - Chojnice.

19 października pokój w Toruniu. Do Polski powraca Pomorze Gdańskie, zachodnia część Prus z Malborkiem i Elblągiem (tzw. Prusy Królewskie), ziemia chełmińska i Warmia, Pozostała część Prus pozostaje w rękach krzyżackich jako lenno Polski. Pokoju toruńskiego nie zatwierdzili opiekunowie Zakonu - papież i cesarz.

Mieszkańcy Wrocławia wypowiadają posłuszeństwo Jerzemu z Podiebradu i zwracają się o pomoc do Kazimierza Jagiellończyka.

1467

1(?) stycznia -  przychodzi na świat Zygmunt, późniejszy król Polski o przydomku Stary.

Początek sporu o obsadę biskupstwa warmińskiego, w późniejszym czasie nazwanego "wojną popią". Po śmierci biskupa warmińskiego Pawła Legendorfa (26 VII) kapituła obiera na ten urząd Mikołaja Tungena, Kazimierz Jagiellończyk nominuje zaś biskupa chełmińskiego Wincentego Kiełbasę.

Delegacja Wrocławia przybywa do Polski z prośbą o pomoc w walce z Jerzym z Podiebradu. Król Kazimierz Jagiellończyk zachowuje jednak neutralność, co spowoduje, że część Czechów zwróci się w stronę króla Węgier, Macieja Korwina.

Powstaje pierwszy polski traktat pedagogiczny (przypuszczalnie autorstwa Stanisława Szydłowieckiego) będący plagiatem z listu Eneasza Sylwiusza Piccolominiego.

1468

Manifest Macieja Korwina w obronie czeskich katolików przeciw Jerzemu z Podiebradu. Wojska węgierskie zajmują Morawy, Śląsk i Łużyce. Jerzy z Podiebradu w zamian za pomoc wojskową uznaje Władysława Jagiellończyka za swego następcę na tronie czeskim.

4 listopada papież Paweł II zatwierdza wybór Mikołaja Tungena na biskupstwo warmińskie.

1469

3 maja katolicy czescy na zjeździe w Ołomuńcu wybierają królem Macieja Korwina. Stronnictwo narodowe ogłasza z kolei następcą Jerzego z Podiebradu królewicza polskiego Władysława.

29 listopada wielki mistrz Henryk von Plauen na sejmie w Piotrkowie składa przysięgę wierności królowi polskiemu (w roku następnym zrobi to jego następca, Henryk von Richtenberg).

1470

10 października w Grazu zostaje zawarte przymierze pomiędzy Polską a cesarzem Fryderykiem III, skierowane przeciw Maciejowi Korwinowi.

Do Krakowa przybywa Włoch Filip Buonaccorsi zwany Kallimachem (ok. 1437 - 1496), który odegra ważną rolę w propagowaniu w Polsce idei wczesnego humanizmu. Autor podręczników retoryki i memoriału o krucjacie antytureckiej, napisze także kilka traktatów politycznych, wśród nich słynne Consilia (Rady), w których będzie zachęcał Jana Olbrachta do wprowadzenia jedynowładztwa w Polsce.

1471

Zajęcie Nowogrodu Wielkiego, leżącego w litewskiej strefie wpływów, przez księcia moskiewskiego Iwana III. Było to oznaką wzrastającej potęgi Moskwy. W roku następnym Iwan III poślubi księżniczkę bizantyjską Zofię, nawiązując do tradycji cesarzy wschodnich. Odtąd w herbie książąt moskiewskich pojawi się dwugłowy orzeł cesarski.

Kazimierz Jagiellończyk likwiduje odrębność księstw dzielnicowych na Litwie, w tym księstwa kijowskiego, gdzie osadził swego namiestnika.

22 marca śmierć Jerzego z Podiebradu.

22 kwietnia przymierze Iwana III z cesarzem Maksymilianem I. Cesarz zobowiązuje się udzielić pomocy w zajęciu Kijowszczyzny.

27 maja sejm w Kutnej Horze powołuje na tron czeski Władysława, syna Kazimierza Jagiellończyka.

Rozpoczyna się wojna o Morawy, Śląsk i Łużyce z Maciejem Korwinem, królem Węgier.

21 sierpnia w Pradze odbywa się koronacja Władysława na króla Czech.

Wyprawa polska na Węgry celem zdobycia tronu dla królewicza Kazimierza (poźniejszego świętego). Królewicz Kazimierz wydaje manifest przeciwko Maciejowi Korwinowi. Król Węgier jednak opanował sytuację i wyprawa polska musi zawrócić spod Nitry.

Papież Sykstus IV cofa decyzję swego poprzednika, Pawła II, i uznaje wybór Mikołaja Tungena na biskupstwo warmińskie za nieważny. Papież liczył, że tym sposobem uzyska ustępstwa Kazimierza na rzecz Macieja Korwina. Poparcie dla Tungena wyraził zakon krzyżacki.

1472

Próba mediacji papieskiej w sporze polsko-węgierskim nie przynosi rozstrzygnięcia. Przedstawiciele obu stron spotykają się na konferencji w Nysie, a w następnym roku na zjeździe w Opawie - nie dochodzi jednak do porozumienia.

Dalszy ciąg "wojny popiej". Chcąc złagodzić spór Kazimierz Jagiellończyk wysuwa nowego kandydata do stolicy biskupiej na Warmii, Andrzeja Oporowskiego - kanonika gnieźnieńskiego. Kandydaturę zatwierdza papież Sykstus IV, który przenosi Tungena na biskupstwo kamienieckie. Ten jednak nie uznaje decyzji papieskiej i podejmuje działania zbrojne, popierany przez Węgry (z którymi Polska jest w stanie wojny) oraz zakon krzyżacki, dążący do obalenia postanowień pokoju toruńskiego. Po jego stronie opowiedzą się także stany pruskie, niechętne kandydaturze Oporowskiego. W 1474 r. Tungen zajmie całą Warmię.

1473

W Krakowie powstaje pierwsza na ziemiach polskich drukarnia. Jej założycielem był Kasper Straube rodem z Bawarii. Pierwszym drukiem był kalendarz na rok 1474.

W Toruniu przychodzi na świat Mikołaj Kopernik, astronom, twórca systemu heliocentrycznego, znawca ekonomii, medycyny i literatury (żył do 1543).

1474

Kolejna faza sporu polsko-węgierskiego. Wspierające Władysława Jagiellończyka wojska polskie uczestniczą w oblężeniu Wrocławia, w odwecie Węgrzy wkraczają na Podkarpacie kierując się na Kraków. Konflikt zostaje zażegnany podpisaniem pokoju w Starej Wsi (21 lutego), regulującego jedynie kwestie graniczne, a nie dotyczącego sedna sporu.

Kazimierz Jagiellończyk szukając sojuszników w dalszych staraniach o tron węgierski rozpoczyna pertraktacje z cesarzem Fryderykiem. W marcu na zjeździe w Norymberdze obaj władcy zawierają układ o współdziałaniu przeciw Węgrom, który przypieczętuje małżeństwo córki Kazimierza, Jadwigi, z księciem bawarskim Jerzym Wittelsbachem (14 listopada 1475).

Wyprawa antywęgierska (bez udziału wojska cesarskiego) kończy się całkowitą kompromitacją polskiego pospolitego ruszenia. W tej sytuacji Kazimierz Jagiellończyk zmuszony zostaje do podpisania z Maciejem Korwinem rozejmu w Muchoborze Wielkim pod Wrocławiem (8 grudnia) na okres 3 lat.

1475

Pierwszy druk w języku polskim. Drukarz wrocławski Kasper Elyana do łacińskich Statutów synodalnych biskupów wrocławskich dodaje polskie teksty modlitw: Ojcze nasz, Zdrowaś Mario, Wierzę w Boga Ojca.

Próba podporządkowania Mołdawii przez Turcję. Pomimo przewagi wojsk tureckich Stefan Wielki odnosi zwycięstwo pod Vaslui, oddalając na pewien czas niebezpieczeństwo tureckie. Jednak jego próby zmontowania ligi antytureckiej spełzły na niczym. Nie otrzymuje też spodziewanej pomocy z Polski, która obawiając się zbytniego wzmocnienia Mołdawii, ogranicza się tylko do akcji dyplomatycznej. W tej sytuacji Stefan Wielki uznaje zwierzchnictwo Węgier. Sułtan Mahomed II zdołał jednak zająć ważny port krymski Kaffę i uzależnić cały chanat krymski.

Przypuszczalna data powstania Memoriału w sprawie uporządkowania Rzeczypospolitej Jana Ostroroga (J. Wyrozumski przesuwa czas jego powstania na koniec lat 60.).

1476

Umiera Sędziwój z Czechła, twórca Kodeksu Sędziwoja, zawierającego dokumenty o treści historyczno-geograficznej.

Przyłączenie do Polski ziemi sochaczewskiej. Łącznie z inkorporowanymi wcześniej ziemiami rawską i gostyńską tworzy ona odtąd województwo rawskie.

Kazimierz Jagiellończyk na czele zbrojnego oddziału udaje się do Prus. W tej sytuacji wielki mistrz krzyżacki składa królowi polskiemu hołd lenny, zobowiązując się ponadto do poparcia go w sporze z biskupem Tungenem. Potajemnie jednak Krzyżacy porozumieli się z Tungenem, któremu obiecali pomoc. Celem ściślejszego zespolenia Prus z Koroną król dokonuje ujednolicenia obowiązujących praw, wprowadzając prawo chełmińskie.

1477

Antypolskie porozumienie w Ostrzyhomiu pomiędzy biskupem Tungenem i zakonem krzyżackim. Drugim ważnym sojusznikiem Tungena był Maciej Korwin, pod opiekę którego oddała się cała kapituła warmińska.

Nowy mistrz krzyżacki Marcin Truchsess von Wetzhausen odmawia hołdu lennego Polsce, wypowiada postanowienia pokoju toruńskiego i oddaje się pod "wieczystą opiekę" Macieja Korwina.

Do Krakowa przybywa z Norymbergi słynny rzeźbiarz Wit Stwosz. Głównym jego dziełem jest ołtarz w kościele Mariackim ukończony w 1489 r. Wykonał także kilka nagrobków, m.in. Kazimierza Jagiellończyka w katedrze wawelskiej. Opuścił Kraków w 1496 r.

1478

19 stycznia  legat papieski Baltazar de Piscia zwalnia Zakon z przysięgi wierności królowi polskiemu, a samego króla obkłada ekskomuniką. Decyzji tej nie uznaje papież Sykstus IV.

Likwidacja rozdrobnienia Pomorza Zachodniego. Zjednoczenia politycznego dokonał książę Bogusław X. Wychowywany na dworze polskim pod okiem Jana Długosza, prowadził propolską politykę. Na zacieśnienie stosunków z Polską wpłynęło także małżeństwo Bogusława z córką królewską Anną (1491).

Uderzenie krzyżackie na Polskę. Działając zgodnie z porozumieniem zawartym z Tungenem, Krzyżacy zajęli Brodnicę, Chełmno i Stargard. Kontrakcja wojsk polskich zmusiła ich do wycofania się ze zdobytych terenów.

28 marca ugoda w Brnie pomiędzy Władysławem, królem Czech i Maciejem Korwinem. Władysław utrzymał tron czeski, Śląsk zaś, Morawy i Słowacja jako dożywocie Korwina pozostały przy Węgrach.

21 listopada traktat w Wyszehradzie - porozumienie Kazimierza Jagiellończyka z Maciejem Korwinem, który zobowiązał się nie popierać Tungena.

1479

2 kwietnia pokój w Budzie pomiędzy Polską i Węgrami, oparty na zasadach porozumień z Brna i Wyszehradu.

Ostatni etap "wojny popiej". Kazimierz Jagiellończyk uderza na Warmię, spychając przeciwników do Królewca. Pozbawiony poparcia Macieja Korwina biskup Tungen na zjeździe piotrkowskim korzy się przed królem i składa przysięgę wierności (15 sierpnia), w zamian za co utrzymuje się na biskupstwie warmińskim.

21 lipca pokój w Ołomuńcu. Zarówno Władysław, jak i Maciej Korwin  zachowują prawo do używania tytułu króla Czech. Zacieśnienie przyjaznych stosunków Jagiellonów z Maciejem Korwinem.

9 października pozbawiony poparcia węgierskiego wielki mistrz krzyżacki składa w Nowym Mieście Korczynie hołd lenny królowi polskiemu.

1480

8 września bitwa na Kulikowym Polu. Książę moskiewski, Dymitr Doński, gromi wojska tatarskie. Wzrastająca potęga Moskwy zagraża bezpośrednio Litwie. Kazimierz Jagiellończyk wspólnie z Litwinami, podejmuje nieskuteczną próbę utworzenia koalicji antymoskiewskiej.

1481

Spisek antykrólewski w Kijowie. Przywódcą był książę Michał Olelkowicz (któremu król odmówił namiestnictwa kijowskiego), inspiratorem władca Moskwy. Po wymordowaniu rodziny królewskiej książę Michał miał otrzymać tron wielkoksiążęcy. Spisek został wykryty przez namiestnika kijowskiego Iwana Chodkiewicza. Spiskowców ścięto.

1482

Z inicjatywy Moskwy Tatarzy krymscy złupili wschodnie tereny Polski, niszcząc m.in. Kijów. Iwan Chodkiewicz dostał się do niewoli.

1482

Narodziny Andrzeja Krzyckiego, dostojnika kościelnego, dworzanina królewskiego i poety, autora panegiryków, pamfletów i erotyków łacińskich (żył do r. 1537).

1484

4 marca śmierć królewicza Kazimierza w Grodnie. Po kanonizacji (7 listopada 1602) został obrany patronem Litwy.

Wyprawa turecka na Mołdawię zdobywa Białogród (Akerman) i Kilię - miasta, które odgrywały dużą rolę w handlu Polski ze Wschodem. Mołdawia znalazła się w bezpośrednim zagrożeniu tureckim.

1485

Wyprawa Kazimierza Jagiellończyka do Mołdawii. Wojska królewskie nie zdołały dotrzeć do utraconych rok wcześniej portów. W czasie wyprawy w Kołomyi hospodar mołdawski Stefan Wielki złożył Kazimierzowi Jagiellończykowi hołd lenny (15 września).

Przychodzi na świat Jan Dantyszek, poeta, dyplomata, prekursor humanizmu w Polsce (żył do r. 1548).

1486

Królewicz Jan Olbracht zostaje namiestnikiem królewskim na Rusi.

1487

Kolejny najazd tatarski na Polskę. Wojska polskie pod wodzą Jana Olbrachta rozbijają Tatarów pod Kopystrzyniem (8 września ).

Hospodar Mołdawii Stefan Wielki uznaje zwierzchnictwo Turcji i zobowiązuje się do płacenia rocznego  haraczu w wysokości 4 tys. dukatów. Odtąd Mołdawia uznawała zwierzchność Polski i Turcji. Faktycznie jednak Stefan Wielki lawirował pomiędzy dwoma państwami.

1488

W Polsce przebywa wybitny humanista niemiecki Konrad Celtis (właściwie Konrad Pickel), założyciel pierwszego na naszych ziemiach towarzystwa literackiego - Sodalitas Litteraria Vistulana w Krakowie.

1489

31 marca Kazimierz Jagiellończyk podpisuje dwuletni rozejm z Turcją.

Kolejny spór o obsadę biskupstwa warmińskiego. Biskup Tungen zrzeka się swojej godności na rzecz Łukasza Watzenrodego (31 stycznia) przewidując, że Kazimierz Jagiellończyk będzie chciał osadzić na biskupstwie swego najmłodszego syna Fryderyka. Po śmierci Tungena (14 lutego) król rzeczywiście podejmuje takie zabiegi, jednak kapituła opowiada się za Watzenrodem, którego zatwierdza na biskupstwie papież (18 maja) i popierają stany pruskie. Spór zakończono dopiero za Jana Olbrachta, który uzna wybór kapituły warmińskiej.

1490

Śmierć Macieja Korwina i początek wojny o tron węgierski. Kazimierz Jagiellończyk przewidział tron węgierski dla swego kolejnego syna, Jana Olbrachta. Tymczasem z pretensjami do korony węgierskiej występuje brat Olbrachta, Władysław, król Czech. Pojawiają się także inni kandydaci: Jan Korwin (syn zmarłego króla) i książę Maksymilian Habsburg. Jan Olbracht, który udał się niezwłocznie na Węgry, zostaje okrzyknięty królem przez szlachtę, jednak możnowładztwo pod przewodnictwem rodu Zapolyów i prymasa Bakocza rozbija wojska Jana Korwina i obala wybór Olbrachta, oddając tron Władysławowi. Decyzji tej nie uznaje Jan Olbracht i na czele wojsk królewskich udaje się na Węgry. Dochodzi do potyczek na terenie Słowacji.

1491

20 lutego - "pokój wieczysty" w Koszycach pomiędzy Janem Olbrachtem a Władysławem, królem Czech. Władysław otrzymuje koronę węgierską, a Jan Olbracht księstwo głogowskie i kilka miast na Śląsku. Miały one wrócić do Węgier, gdyby Jan Olbracht został królem. Wznowienie walk o tron węgierski. Wbrew woli ojca Jan Olbracht łamie umowę koszycką i rozpoczyna działania zbrojne. Zmusza to Władysława do zawarcia niekorzystnego pokoju z Maksymilianem Habsburgiem w Preszburgu (7 listopada). Władysław zrzeka się wszystkich austriackich zdobyczy Macieja Korwina oraz uznaje prawo Maksymiliana do tronu Węgier na wypadek swej bezpotomnej śmierci.

Wojska polskie rozbijają kolejny najazd tatarski pod Zasławiem.

1492

Styczeń - klęska Jana Olbrachta pod Presowem. Książę dostaje się do niewoli Jana Zapolyi, zwolniono go dopiero po potwierdzeniu traktatów koszyckich.

7 czerwca - śmierć Kazimierza Jagiellończyka w Grodnie.

30 lipca Litwini, zgodnie z wolą zmarłego króla, ale bez porozumienia z Polakami, dokonują elekcji Aleksandra Jagiellończyka na tron litewski. Oznacza to zerwanie unii personalnej z Polską.

Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000