Leszek Czarny na tronie w Krakowie w 1279 r.
W 1279 r. bezpotomnie zmarł w Krakowie Bolesław Wstydliwy, a z jego woli na tronie zasiadł Leszek Czarny.
Połączenie Małopolski z dziedziczną ziemią Leszka, księstwem sieradzko-łęczyckim, stwarzało podstawę do dalszych szerszych politycznych zamierzeń. Jednak panowanie Leszka Czarnego wypełniły nieustanne, toczone na wielu frontach wojny, głównie obronne.
W 1280 r. na Małopolskę spadł najazd księcia halickiego, Lwa, wspomaganego przez Tatarów, Jaćwięgów i grupę Małopolan, przeciwników panowania w Krakowie Leszka. Rycerstwo małopolskie pokonało napastników pod Goślicami, a Leszek w wyprawie na Ruś doszedł aż pod Lwów.
W rok później Leszek interweniował, mało udanie, na Śląsku w interesie uwięzionych przez Henryka Probusa książąt. W 1282 r. książę krakowski doścignął nad Narwią napadających na ziemię lubelską Jaćwięgów i dokonał takiej rzezi, iż od tego momentu siła bojowa Jaćwieży została ostatecznie złamana. W tym samym roku pokonał Leszek, stosując manewr pozorowanej ucieczki, Litwinów.
Na przełomie 1287/88 r. nastąpił nowy najazd tatarski na Małopolskę. Tym razem Leszek Czarny schronił się na Węgry, a ciężar obrony spadł na ufortyfikowane przez niego miasta, szczególnie Sandomierz i Kraków. Dzięki murom ośrodki miejskie wytrzymały oblężenie, lecz dzielnica została poważnie zniszczona.
Przeciwnikiem Leszka w Krakowie był biskup Paweł z Przemankowa. W 1283 r. książę uwięził biskupa w Łagowie i osadził w zamku sieradzkim. Dopiero interwencja papieża i arcybiskupa gnieźnieńskiego spowodowała uwolnienie biskupa i wypłacenie mu wysokiego odszkodowania.
W 1285 r. bunt możnych krakowskich powołał na tron Konrada czerskiego. Leszek zwrócił się o pomoc do mieszczan krakowskich, którzy zajęli zamek i odmówili wpuszczenia Konrada na Wawel. Otrzymawszy posiłki węgierskie pobił Leszek księcia czerskiego pod Bogucicami nad Rabą. Na możnych spadły represje, a mieszczanie (nie tylko krakowscy) otrzymali szereg przywilejów oraz prawo otoczenia miast murami, które miały zdać egzamin podczas najazdu tatarskiego z 1287/88.
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000
