​Panowanie Mieszka III Starego i Kazimierza II Sprawiedliwego. Kalendarium

po 1175

W ostatniej ćwierci XII w. powstały romańskie, wykonane z brązu, dwuskrzydłowe Drzwi gnieźnieńskie. Ozdabia je 18 scen z    życia i męczeństwa św. Wojciecha. Fundatorem i autorem ich programu ikonograficznego był albo arcybiskup Jan z Brzeźnicy, albo jego następca Zdzisław. Główny wykonawca Piotr został określony jako Luitinus, co można odnieść do Lucin (Lille), jak i do Lucino (k. Como).

Fundacja klasztoru  cysterskiego w Lądzie.

1177

Małżeństwo córki Mieszka III Starego, Anastazji, z księciem szczecińskim Bogusławem I umacnia sojusz Mieszka z władcami Pomorza (jeszcze przed 1177 r. syn Bogusława I, Racibor, ożenił się z inną córką Mieszka,  Salomeą).

Bunt możnych krakowskich przeciwko Mieszkowi III Staremu. Niezadowoleni z polityki wewnętrznej  możni  krakowscy  na  czele z biskupem Gedką wysunęli na tron Kazimierza Sprawiedliwego, którego popierał Bolesław Wysoki i syn Mieszka Starego, Odon. Mieszka Starego poparł natomiast Mieszko Plątonogi. Możni wygnali Mieszka Starego z Krakowa, w zamian Plątonogi zajął dzielnicę Bolesława  Wysokiego. Za cenę przywrócenia bratu dzielnicy, otrzymał Mieszko Plątonogi od Kazimierza Sprawiedliwego kasztelanię bytomską i oświęcimską. Bolesław Wysoki musiał jeszcze wydzielić dzielnicę głogowską dla swego młodszego brata, Konrada, który jednak rychło zmarł i jego dzielnicę zdołał Bolesław Wysoki zająć.

Kazimierz urodził się w 1138 roku, był najmłodszym synem księcia polskiego Bolesława III Krzywoustego i jego drugiej żony - Salomei z Bergu. Kiedy zmarł jego ojciec, był niepełnoletni, w przeciwieństwie do starszych braci - Bolesława IV Kędzierzawego, Mieszka III Starego i Henryka, nie otrzymał własnej dzielnicy, ale pozostawał pod opieką matki Salomei.

1177

Kazimierz Sprawiedliwy sprowadza cystersów z Morimond i funduje klasztor w Sulejowie.

1179

Odon wypędza swego ojca, Mieszka Starego, z Wielkopolski. Opuszczony niemal przez wszystkich, porzucił równocześnie ojczyznę i tron, zadowalając się wraz z trzema synami granicznym miasteczkiem [prawdopodobnie  chodzi o należący do Mieszka Plątonogiego Racibórz].

Fundacja klasztoru  cysterskiego w Wąchocku.

1180

Zjazd w Łęczycy. Kazimierz Sprawiedliwy uzyskuje zgodę duchowieństwa na ubieganie się o legalizację swego pryncypatu. W zamian za to zrzeka się tzw. ius spolii, czyli prawa księcia do majątku ruchomego   po   zmarłych biskupach i  opatach  oraz  ogranicza możnych w korzystaniu z  podwód  i stacji w dobrach kościelnych.

Kazimierz wspiera księcia drohiczyńsko-brzeskiego Wasylka Jaropełkowicza   w    jego    walkach o Brześć.

Ginie, odpierając najazd Ottona I brandenburskiego, Kazimierz I, książę dymiński.

Kazimierz   Sprawiedliwy    osadził w marchii gdańskiej Sambora.

1181

Uchwały zjazdu łęczyckiego zatwierdza papież Aleksander  III, który natchnionym wyrokiem umocnił panowanie Kazimierza, żeby wola ojcowska nie stanowiła dla niego żadnej przeszkody.

Książę szczeciński Bogusław I składa hołd cesarzowi Fryderykowi I. Utrata  Pomorza  Zachodniego.

Opanowanie Gniezna przez Mieszka Starego z pomocą Bogusława szczecińskiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego Zdzisława i panów wielkopolskich.

1182

Wyprawa Kazimierza Sprawiedliwego z wojewodą krakowskim Mikołajem na Brześć w interesie wygnanego Światosława Mścisławicza. Po bitwie pod Brześciem, gdzie o zwycięstwie nad przyrodnimi braćmi   Światosława,  Romanem i Wsiewołodem, miał zadecydować entuzjazm rycerstwa polskiego na widok znaku zwycięskiego orła, Polacy osadzili w Brześciu Światosława.

1183

Po otruciu Światosława Mścisławicza, Kazimierz Sprawiedliwy osadził w Brześciu Romana włodzimierskiego.

1184

Wyprawa syna Fryderyka Barbarossy, Henryka, na Polskę dociera tylko do Erfurtu. Do Halle nad Salą przybywają wysłannicy Kazimierza Sprawiedliwego, którzy w imieniu swego księcia przyrzekli uznanie zwierzchności cesarskiej oraz zapłatę większej niż proponował Mieszko sumy pieniędzy.

Flota króla duńskiego Kanuta VI rozbija pod Strzałowem (Straslund) flotę księcia szczecińskiego Bogusława I.

Sprowadzenie do Krakowa, staraniem biskupa Gedki, relikwii św. Floriana.

1185

Książę szczeciński Bogusław I uznaje się lennikiem króla duńskiego Kanuta VI.

Kazimierz Sprawiedliwy funduje opactwo cystersów w Koprzywnicy.

1186

Umiera Leszek, syn Bolesława Kędzierzawego,   książę   Mazowsza i Kujaw. Jego dzielnice zajął Kazimierz Sprawiedliwy.

1189

Kazimierz Sprawiedliwy usuwa Węgrów z Halicza i wprowadza tu Włodzimierza Jarosławowicza.

1190

Wydzielenie przez Mieszka Starego swemu synowi Mieszkowi dzielnicy kaliskiej.

1191

Bunt możnych krakowskich przeciwko Kazimierzowi Sprawiedliwemu. Opozycjoniści, na czele z kasztelanem krakowskim Henrykiem Kietliczem, poparli Mieszka Starego, który zajął Kraków i gród na Wawelu. Kazimierz jednak, z posiłkami ruskimi, stłumił bunt możnych, choć ci myśleli już, że im wolno zmieniać pana jak odzież lub zbroję, która się uprzykrzyła.

1192

Zwycięska wyprawa Kazimierza Sprawiedliwego na jaćwieskich Połeksian i zdobycie Drohiczyna.

1194

5 V. W Krakowie umiera Kazimierz Sprawiedliwy. Został  pochowany w katedrze krakowskiej.

20 IV. Śmierć syna Mieszka Starego, Odona.

1195

13 IX. Bitwa nad Mozgawą. Mieszko Stary, sprzymierzony z książętami Śląska: Bolesławem Wysokim i Mieszkiem Plątonogim, próbuje zbrojnie  opanować  tron   krakowski. W krwawej bitwie nad rzeką Mozgawą został Mieszko powstrzymany przez możnych krakowskich (sprawujących rządy w imieniu małoletniego Leszka Białego) i wspierającego ich księcia włodzimierskiego Romana. W bitwie zginął syn Mieszka Starego, Bolesław, ranni zostali sam Mieszko i książę Roman, a wraz z trupami poległych w bitwie nad Mozgawą pogrzebano zasadę zwierzchnictwa monarszego krakowskiej dzielnicy.

 1198

Helena, matka Leszka Białego, niezadowolona ze sprawowania faktycznych rządów w Krakowie przez wojewodę Mikołaja i biskupa Pełkę,    zawarła    porozumienie z Mieszkiem Starym. W zamian za Kujawy, pasowanie Leszka Białego na rycerza i wyznaczenie go za następcę wielkopolskiego księcia, oddała tron krakowski Mieszkowi. Jednak sprzeciwili się temu możni krakowscy i rządy w Krakowie zaczął sprawować Mieszko dopiero po ugodzie z wojewodą Mikołajem. Mieszko oddał Kujawy synom Kazimierza Sprawiedliwego i wydzielił ziemię sandomierską Helenie i Leszkowi Białemu.

1201

22 III. Śmierć Jarosława, syna Bolesława  Wysokiego,  księcia opolskiego, biskupa wrocławskiego. Jego księstwo zajął początkowo Bolesław Wysoki, a po jego śmierci Mieszko Plątonogi.

8 XII. Umiera książę śląski Bolesław Wysoki. Został  pochowany w klasztorze cysterskim w Lubiążu.

1202

13 lub 14 III. Umiera Mieszko III Stary. Został pochowany w kolegiacie św. Pawła w  Kaliszu.

Panowanie Władysława Laskonogiego w Krakowie. Wobec niespełnienia przez Leszka Białego żądań możnych krakowskich, by wygnał wojewodę sandomierskiego Goworka, wojewoda Mikołaj powierza tron krakowski synowi Mieszka Starego, Władysławowi Laskonogiemu. Wkrótce jednak Mikołaj umiera i po wygnaniu Laskonogiego tron krakowski przypada Leszkowi Białemu.

Fundacja    klasztoru     Cystersek w Trzebnicy.

1205

Wyprawa księcia kijowskiego Romana na Polskę. Wojska Leszka Białego i jego brata Konrada, pod faktycznym dowództwem wojewody mazowieckiego Krystyna, pokonały Rusinów w krwawej bitwie pod Zawichostem, podczas której Roman zginął.

Władysław Laskonogi oddaje Henrykowi Brodatemu ziemię kaliską w zamian za Lubusz.

1206

Spór między Władysławem Laskonogim i arcybiskupem gnieźnieńskim Henrykiem Kietliczem. Arcybiskup, gorliwy wykonawca idei Innocentego III, dążył do emancypacji Kościoła spod władzy świeckiej, wzmocnienia dyscypliny kleru i upowszechnienia celibatu.

Wobec oporu Władysława Laskonogiego Kietlicz rzucił na niego klątwę i poparł syna Odona, Władysława Odonica. Gdy Władysław Laskonogi wygnał obydwu przeciwników, znaleźli oni schronienie u Henryka Brodatego, który nawet oddał Odonicowi ziemię kaliską.  

1207

Leszek Biały poddaje się papieskiej protekcji, za co otrzymuje bullę konfirmacyjną Innocentego III, zatwierdzającą jego rządy w Krakowie.

Elekcja kanoniczna biskupa krakowskiego Wincentego Kadłubka.

Ślub Leszka Białego z Grzymisławą, córką Ingwara, księcia łuckiego.

Leszek Biały wraz z bratem Konradem Mazowieckim organizuje wyprawę na Ruś. W księstwie włodzimierskim osadza Leszek swego teścia Ingwara, a Węgrom pozostawia zajęty wcześniej Halicz.

Władzę na Pomorzu Gdańskim obejmuje Mściwój I.

Konrad Mazowiecki żeni się z Agafią, córką księcia nowogrodzkiego Świętosława Andrzeja.

1208

Henryk Brodaty i Władysław Laskonogi zawierają przymierze na zjeździe w Głogowie.

1209

Margrabia Łużyc Konrad w trakcie wojny z Władysławem Laskonogim zajął Lubusz i wymordował jego załogę.

Chrystian, zakonnik cysterski z klasztoru w Łeknie, podejmuje misję chrystianizacyjną w Prusach.

Podczas misji ginie jeden z współpracowników Chrystiana, Filip - Boguchwał z rodu Pałuków. Dla ochrony misji Chrystiana został założony zakon braci dobrzyńskich.

1210

Innocenty III, na prośbę nie wymienionego z imienia księcia Śląska, zaleca episkopatowi polskiemu przestrzeganie testamentu Bolesława Krzywoustego. Za inicjatora tego zalecenia uważa się na ogół Henryka Brodatego, chociaż działało ono bezpośrednio na korzyść najstarszego w owym czasie Mieszka Plątonogiego.

Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000