Dokumenty II RP: Układ w Spa z 10 lipca 1920 r.
Spotkanie w belgijskiej miejscowości Spa zgromadziło przedstawicieli państw Ententy oraz m.in. Polski, Czechosłowacji i Niemiec. Konferencja dotyczyła niemieckich opóźnień w wykonywaniu postanowień traktatu wersalskiego.
Fragmenty dotyczące zobowiązań Polski
Rząd polski zgadza się na to, by:
a) zainicjować i podpisać niezwłocznie rozejm na tej podstawie, że wojsko polskie cofnie się i stanie na linii, ustalonej przez konferencję pokojową dnia 8 grudnia 1919 roku, jako tymczasowej granicy polskiego zarządu i że wojsko sowieckie stanie o 50 km na wschód od linii. Jednakże Wilno ma być niezwłocznie oddane Litwinom i wyłączone ze strefy, zajmowanej przez bolszewików podczas rozejmu. Co się tyczy wschodniej Galicji, to armie staną na linii, którą osiągną w dniu rozejmu, poczem każda armia cofnie się o 10 km, celem utworzenia strefy neutralnej;
b) wysłać pełnomocników na konferencję, która ma się odbyć następnie możliwie jak najrychlej w Londynie. Na konferencji tej mają być obecni delegaci Polski, sowieckiej Rosji, Finlandii, Litwy, Łotwy i ma ona się odbywać pod auspicjami konferencji pokojowej, która dążyć będzie do zaprowadzenia trwałego pokoju między Rosją a jej europejskimi sąsiadami. Przedstawiciele wschodniej Galicji będą również zaproszeni do Londynu dla przedłużenia na konferencji swojej sprawy;
c) przyjąć decyzję Rady Najwyższej w sprawie granic litewskich, przyszłości Galicji wschodniej, sprawy Cieszyńskiej i przyszłego traktatu gdańsko-polskiego.
W razie przyjęcia przez Polskę powyższego, Rząd angielski uczyni niezwłocznie podobną propozycję Rosji Sowieckiej, a w razie, jeżeli wojska rosyjskie odmówią rozejmu, to Sprzymierzeni dadzą Polsce wszelką pomoc, specjalnie w materiale wojennym - ile tylko to będzie możliwe, z uwzględnieniem swego własnego wyczerpania i ciężkich zobowiązań, gdzie indziej powziętych - a to celem umożliwienia narodowi polskiemu obrony jego niepodległości.
Ville Fraineuse, 10 lipca 1920 roku
1) Miejscowość w Belgii, gdzie wówczas odbywała się konferencja międzynarodowa w sprawie odszkodowań niemieckich. Do Spaa przybył premier W. Grabski w okresie odwrotu wojsk polskich podczas wojny 1920 roku Za cenę udzielenia pomocy przez Ententę podpisał ogromnie niekorzystny dla Polski układ polityczny.
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000
