Ustawa konstytucyjna Księstwa Warszawskiego z 1807 r. Fragmenty

(fragmenty)

Tytuł I  Artykuł 1

Religia katolicko-apostolsko-rzymska jest religia stanu.

Artykuł 2

Wszystkie wyznania są wolne i publiczne.

Artykuł 3

Księstwo Warszawskie podzielone będzie na 6 diecezji, będzie 1 arcybiskupstwo i 5 biskupstw.

Artykuł 4

Znosi się niewola, wszyscy obywatele są równi w obliczu prawa, stan osób zostaje pod opieką trybunałów.

Tytuł II O rządzie

Artykuł 5

Korona książęca warszawska jest dziedziczną w osobie Króla Saskiego, jego potomków, dziedziców i następców, w porządku następstwa ustanowionego w domu saskim.

Artykuł 6

Rząd jest w osobie króla. On sprawuje w całej swojej zupełności urzędowanie władzy wykonawczej. Od niego wychodzą projekta do praw.

Artykuł 7

Król może zlać na vice-króla część swojej władzy, której sam przez się sprawować nie będzie sądził potrzebną.

Artykuł 8

Jeśli nie osądzi za rzecz potrzebną mianować vice-króla, wyznaczy prezesa Rady Ministrów. [...]

 Artykuł 9

Król zwołuje, przedłuża i odracza zgromadzenie głównego sejmu. Zwołuje także sejmiki, czyli zgromadzenia powiatowe, i zgromadzenia gminne. Prezyduje w senacie, gdy to przyzwoitym osądzi.

[...]

Tytuł III O ministrach i Radzie Stanu

Artykuł 11

Ministerium składa się jak następuje: Minister sprawiedliwości

Minister wewnętrzny i religijny Minister wojny

Minister dochodów i skarbu Minister policji

Minister sekretarz stanu Ministrowie są odpowiedzialni. [...]

Artykuł 14

Rada Stanu składa się z ministrów. Zgromadza się pod prezydencją króla lub vice-króla, albo prezesa mianowanego przez króla.

Artykuł 15

Rada Stanu roztrząsa, układa i uchwala projekta do prawa lub urządzenia administracji publicznej, które podaje każdy minister w przedmiotach tyczących się swych wydziałów.

[...]

Artykuł 17

Rada Stanu rozpoznaje kolizje jurysdykcji między władzami administracyjnymi i władzami sądowymi, tudzież spory w administracji i oddanie pod sąd agentów administracji publicznej.

 [...]

Tytuł IV O sejmie głównym

Sejm główny składa się z 2 izb, to jest z Izby pierwszej, czyli Izby Senatorskiej, i z drugiej, czyli Poselskiej.

Artykuł 20

Sejm Główny zgromadza się co 2 lata w Warszawie, i to w czasie oznaczonym aktem zwołującym, wydanym przez króla. Posiedzenie nie trwa dłużej jak dni 15.

Artykuł 21

Działaniami jego są: naradzanie się nad prawem podatkowym, czyli urządzeniem skarbowym, i nad prawami tyczącymi się odmian, które uczynić wypada bądź w prawodawstwie cywilnym, bądź w prawodawstwie kryminalnym, bądź też w systemacie bicia pieniędzy.

[...]

Tytuł V O Senacie

Artykuł 23

Senat składa się z 18 członków, to jest: 6 biskupów, 6 wojewodów, 6 kasztelanów.

Artykuł 24

Wojewodów i kasztelanów król mianuje. Biskupów król mianuje, a Stolica Święta osadza. [...]

Artykuł 26

Senatorowie są dożywotni.

Artykuł 27

Projekta do praw rozstrząśnione w Izbie poselskiej [...] posyłają się pod sankcję Senatu. [...]

Tytuł VI O Izbie poselskiej

Artykuł 35

Izba poselska składa się:

1.        Z 60 posłów, wybranych na sejmikach, czyli zgromadzeniach szlachty każdego powiatu, licząc po jednym z powiatu. Posłowie powinni mieć najmniej 24 lat skończonych, używać praw swoich i nie zostawać pod opieką.

2.        Ze 40 deputowanych od gminów. [...]

Artykuł 38

Członki Izby poselskiej urzędują wciąż lat 9, a odnawiają się w trzeciej części co lat 3. A zatem na pierwszy raz tylko trzecia część członków Izby poselskiej urzędować będzie przez 3 lata, a druga część przez lat 6. Lista wychodzących członków w tych dwóch epokach przez los się ustanowi.

[...]

Tytuł VII O sejmikach i zgromadzeniach  gminnych

Artykuł 50

Sejmiki, czyli zgromadzenia powiatowe, składają się z szlachty powiatowej.

Artykuł 51

Zgromadzenia gminne składają się z obywatelów właścicielów nieszlachty i innych obywatelów mających prawo wchodzenia do niego [...].

[...]

Artykuł 58

Mają prawo głosowania na zgromadzeniach gminnych:

1.        Każdy obywatel właściciel nieszlachcic,

 2.       Każdy rękodzielnik i majster warsztatu, każdy kupiec, mający fundusz w sklepie, lub magazyn wyrównywający kapitałowi 10 000 zł polsk.,

3.        Wszyscy plebani i wikariusze,

4.        Każdy artysta i obywatel znakomity z talentów, wiadomości lub z przysług uczynionych bądź handlowi, bądź kunsztom,

5.        Każdy podoficer i żołnierz okryty bliznami, lub który odbył kilka kampanii, a otrzymał uwolnienie od służby,

6.        Każdy podoficer i żołnierz w służbie będący, który za dobre sprawowanie się otrzymał dystynkcje,

7.        Oficerowie wszelkiego stopnia. [...]

Tytuł IX   Sądownictwo

Artykuł 69

Kodeks Napoleona będzie prawem cywilnym Księstwa Warszawskiego. [...]

Tytuł X  O sile zbrojnej

Artykuł 79

Siła zbrojna składać się będzie ze 30 000 ludzi wszelkiego rodzaju żołnierza, obecnego pod bronią, nie licząc w to gwardii narodowych.

[...]

Tytuł XI Przepisy ogólne [...]

Artykuł 83

Nikt, kto nie jest obywatelem Księstwa Warszawskiego, nie może sprawować urzędów, bądź duchownych, bądź cywilnych, bądź też sądowych.

Artykuł 84

Wszystkie akta rządowe, prawodawcze, administracji i sądowe wychodzić będą w języku narodowym. [...]

Tytuł XII  Przepisy tymczasowe [...]

Artykuł 89

Żadna odmiana nie nastąpi co do teraźniejszej liczby i odmiany wojska, aż póki w tej mierze pierwszy zwołany sejm główny nie postanowi.

Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000