1920 rok - kalendarium historii Polski
Józef Piłsudski przyjmuje stopień marszałka Polski, wojska brytyjskie wkraczają do Gdańska, powstaje cywilna straż celna, Armia Czerwona zdobywa Wilno. Oto najważniejsze wydarzenia 1920 roku.
9 stycznia 1920 roku w Paryżu gen. Le Rond w imieniu aliantów przejmuje pod kontrolę Górny Śląsk, Warmię i Mazury jako obszary plebiscytowe.
15 stycznia 1920 roku wchodzi w życie ustawa sejmowa uznająca markę polską za jedyną walutę dopuszczalną do obrotu na całym obszarze Polski.
28 stycznia 1920 roku Polska przedstawia propozycję rokowań pokojowych w Borysowie odrzuconą przez stronę radziecką.
8 lutego 1920 roku wojska brytyjskie wkraczają do Gdańska, a administrację przejmuje Wysoki Komisarz Ligi Narodów, Reginald Tower.
10 lutego 1920 roku generał Józef Haller dochodząc ze swym wojskiem do wybrzeża Bałtyku, dokonuje w Pucku uroczystego, symbolicznego aktu zaślubin Polski z morzem, wrzucając w wody Zatoki platynowy pierścień.
11 lutego 1920 roku w Opolu Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa przejmuje władzę na terenach plebiscytowych.
4 - 14 marca 1920 roku minister spraw zagranicznych, Stanisław Patek uczestniczy w bezowocnych rokowaniach z państwami będącymi w stanie wojny z Rosją: Finlandią, Łotwą, Rumunią i Ukrainą (atamana Semena Petlury).
19 marca 1920 roku w dniu swoich imienin Józef Piłsudski przyjmuje z rąk ministra spraw wojskowych, gen. Józefa Leśniewskiego, stopień marszałka Polski.
20 marca 1920 roku rządowa decyzja o utworzeniu cywilnej straży celnej.
26 marca 1920 roku ustanowienie monopolu państwowego na organizację i prowadzenie loterii pieniężnych.
1 kwietnia 1920 roku odrzucenie ponownej polskiej noty do Gieorgija Cziczerina z propozycją lokalnego zawieszenia broni i podjęcia rozmów w Borysowie.
21 kwietnia 1920 roku umowa między rządem RP i rządem Semena Petlury w sprawie uznania przez Polskę prawa do niepodległości Ukrainy i wyznaczenia przyszłej granicy między Polską a Ukrainą wzdłuż Zbrucza i Horynia.
22 kwietnia 1920 roku utworzenie Urzędu Emigracyjnego przy Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej oraz zapowiedź stworzenia specjalnego Funduszu Emigracyjnego (powstanie dopiero w 1930 r.).
24 kwietnia 1920 roku wojskowa konwencja polsko-ukraińska w sprawie wspólnej ofensywy na Ukrainie.
25 kwietnia 1920 roku Józef Piłsudski rozpoczyna polską ofensywę na Ukrainie na odcinku od Prypeci do Dniestru; w natarciu polskim biorą również udział oddziały pod dowództwem atamana Semena Petlury.
26 kwietnia 1920 roku odezwa Józefa Piłsudskiego informująca mieszkańców Ukrainy, że wojska polskie pozostaną u boku atamana Petlury do czasu odbudowania niepodległego państwa ukraińskiego.
3 maja 1920 roku warszawskie obrady I konferencji KPRP, w czasie której wystosowano rezolucję potępiającą wyprawę na Ukrainę.
7 maja 1920 roku ustawa sejmowa likwidująca serwituty na terenie byłego Królestwa Polskiego.
7 - 8 maja 1920 roku wojska polskie pod dowództwem gen. Edwarda Rydza Śmigłego wkraczają do Kijowa; w mieście powstaje rząd Ukraińskiej Republiki Ludowej atamana Petlury. Akcja Piłsudskiego nie zyskuje większego poparcia wśród ludności ukraińskiej.
13 maja 1920 roku w Warszawie odbywa się I zjazd Związku Zawodowego Literatów Polskich. Funkcję prezesa powierzono Stefanowi Żeromskiemu.
19 maja 1920 roku ustawa sejmowa o obowiązkowym ubezpieczeniu na wypadek choroby i macierzyństwa oraz o obowiązkowym i powszechnym ubezpieczeniu opartym na zasadzie samodzielnych, terytorialnych kas chorych.
27 maja 1920 roku radziecka kontrofensywa na Ukrainie.
5 czerwca 1920 roku Armia Konna Siemiona Budionnego zmusza oddziały polskie do wycofania się z Kijowa, a następnie zagraża 3 Armii gen. Rydza-Śmigłego.
9 czerwca 1920 roku wobec pierwszych niepowodzeń na froncie i w związku z wyjściem z koalicji rządowej ministrów związanych z PSL "Piast", gabinet Leopolda Skulskiego podaje się do dymisji.
23 czerwca 1920 roku powstaje nowy pozaparlamentarny rząd Władysława Grabskiego.
1 lipca 1920 roku decyzją sejmu powstaje 19-osobowa Rada Obrony Państwa z Józefem Piłsudskim jako przewodniczącym. Radę tworzą posłowie zaproponowani przez sejm (w liczbie 10), marszałek sejmu, premier, 3 członków rządu oraz 3 przedstawicieli wojska wyznaczonych przez Naczelnego Wodza.
3 lipca 1920 roku odezwa Rady Obrony Państwa wzywająca naród do współpracy w obliczu bolszewickiego zagrożenia.
4 lipca 1920 roku początek wielkiej ofensywy Armii Czerwonej na całym froncie polskim, od granicy z Łotwą po Polesie.
5 - 10 lipca 1920 roku konferencja przedstawicieli Ententy w Spa (Belgia) z udziałem premiera Grabskiego zabiegającego o pośrednictwo państw zachodnich w nawiązaniu rokowań pokojowych z Moskwą.
7 lipca 1920 roku generał Haller formuje Armię Ochotniczą, do której przyjmuje wszystkich obywateli zwolnionych ze służby wojskowej w wieku- 17 - 42 lat.
11 lipca 1920 roku plebiscyt na Mazurach, Warmii i Powiślu wypada bardzo niekorzystnie dla Polski: za przyłączeniem do Polski Prus Wschodnich pada 2,2% głosów, za przyłączeniem Powiśla - 7,6%.
13 lipca 1920 roku ustawa sejmowa określająca zasady funkcjonowania szkolnictwa wyższego w Polsce.
13 lipca 1920 roku Rada Obrony Państwa większością głosów przyjmuje zaproponowane w Spa warunki zawieszenia broni, przewidujące m.in., że wojska polskie cofną się na tymczasową granicę zaakceptowaną przez Radę Najwyższą, a Armia Czerwona stanie 50 km na wschód od tej linii.
14 lipca 1920 roku Armia Czerwona wkracza do Wilna.
15 lipca 1920 roku ustawa sejmowa o wykonaniu reformy rolnej, przewidująca przymusowy wykup majątków powyżej 60 - 400 ha (w zależności od regionu kraju) za odszkodowaniem w wysokości połowy ceny rynkowej. Sejm uchwala "Statut organiczny województwa śląskiego", przyznający mu znaczną autonomię.
17 lipca 1920 roku nota Cziczerina odrzucająca mediację mocarstw zachodnich w rokowaniach z Polską.
19 lipca 1920 roku Armia Czerwona zdobywa Grodno.
19 lipca 1920 roku wybucha II Powstanie Śląskie; Międzynarodowa Komisja Plebiscytowa zaleca utworzenie specjalnej policji plebiscytowej; w związku z tym powstańcy po 10 dniach wstrzymują działania zbrojne.
22 lipca 1920 roku kolejna polska propozycja dotycząca rokowań pokojowych odrzucona przez Cziczerina.
24 lipca 1920 roku pozaparlamentarny rząd Władysława Grabskiego podaje się do dymisji. Powstaje Rząd Obrony Narodowej z Wincentym Witosem na czele.
25 lipca 1920 roku do Polski przybywają z misją wojskowo-polityczną francuski generał Maxime Weygand oraz lord Edgar d’Abernon.
25 lipca 1920 roku Armia Konna Budionnego podchodzi pod Lwów.
26 lipca 1920 roku Naczelny Wódz mianuje nowego szefa Sztabu Generalnego - gen. Tadeusza Rozwadowskiego.
28 lipca 1920 roku Armia Czerwona wkracza do Białegostoku.
1 sierpnia 1920 roku w Białymstoku ogłoszenie powstania Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski z J. Marchlewskim i F. Dzierżyńskim na czele. Jego pierwszy manifest zapowiada powstanie Polskiej Socjalistycznej Republiki Rad.
11 sierpnia 1920 roku Armia Czerwona dociera do Wisły.
11 sierpnia 1920 roku Rada Obrony Państwa ogłasza pobór kolejnych 5 roczników (1885 - 1889).
12 sierpnia 1920 roku początek walk o stolicę, krwawe walki pod Radzyminem.
14 sierpnia 1920 roku 5. armia gen. Władysława Sikorskiego rozpoczyna udane działania ofensywne nad Wkrą zakończone zatrzymaniem głównych sił wojsk sowieckich na północy.
15 sierpnia 1920 roku zatrzymanie ostatniego działania ofensywnego Armii Czerwonej w okolicach Zielonki i Ossowa.
16 sierpnia 1920 roku Piłsudski dowodzi bezpośrednio ofensywą grupy manewrowej znad Wieprza, Armia Czerwona rozpoczyna pospieszny odwrót. W okolicach Zamościa zostaje powstrzymana ofensywa Budionnego.
17 sierpnia 1920 roku w Mińsku na Białorusi rozpoczynają się polsko-radzieckie rozmowy pokojowe.
28 - 31 sierpnia 1920 roku bitwa kawaleryjska pod Komarowem: Armia Konna Budionnego zostaje zmuszona do odwrotu.
5 września 1920 roku wojska polskie odpierają kontrofensywę litewską na Suwalszczyźnie.
20 - 30 września 1920 roku zwycięska dla Polaków bitwa niemeńska, stanowiąca końcowy etap wojny.
21 września 1920 roku początek polsko-radzieckich rokowań pokojowych w Rydze. Na czele delegacji polskiej stoi wiceminister spraw zagranicznych, Jan Dąbski oraz Leon Wasilewski i Stanisław Grabski; delegacji radzieckiej przewodniczy Adolf Joffe.
7 października 1920 roku podpisanie umowy polsko-litewskiej w Suwałkach, potwierdzającej linię Focha jako tymczasową granicę oraz przyznającej Wilno stronie litewskiej.
9 października 1920 roku generał Lucjan Żeligowski wkracza do Wilna i doprowadza do utworzenia tzw. Litwy Środkowej; protest rządu litewskiego na forum Ligi Narodów.
12 października 1920 roku wstępny tekst traktatu pokojowego zostaje podpisany w Rydze.
18 października 1920 roku oficjalne zakończenie wojny polsko-radzieckiej.
27 października 1920 roku Rada Ambasadorów ogłasza Gdańsk Wolnym Miastem podlegającym międzynarodowej i polskiej kurateli; w kwestiach spornych głos rozstrzygający otrzymał komisarz Ligi Narodów przebywający w Gdańsku.
1 listopada 1920 roku decyzja Polskiego Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów o budowie portu wojennego i schroniska dla rybaków w Gdyni; na ten cel Ministerstwo Spraw Wojskowych otrzymało fundusz w wysokości 40 mln marek.
9 listopada 1920 roku podpisanie w Paryżu tekstu konwencji miedzy Polską a Wolnym Miastem Gdańskiem. O wielu kwestiach spornych ma decydować komisarz Ligi Narodów w Gdańsku.
17 listopada 1920 roku Liga Narodów podejmuje decyzję, że wolne Miasto Gdańsk nie może być bazą wojskową.
21 listopada 1920 roku rozejm między wojskami Litwy kowieńskiej a Litwy Środkowej gen. Żeligowskiego.
3 grudnia 1920 roku ustawa sejmowa o nowym podziale administracyjnym terenów byłego zaboru austriackiego.
31 grudnia 1920 roku w Warszawie rozpoczyna się I walny zjazd Związku Harcerstwa Polskiego.
------
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000
