Narodowy Związek Robotniczy
Utworzony został w 1905 roku jako przybudówka Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego w wyniku zjednoczenia robotniczych kół Towarzystwa Oświaty Narodowej i Związku im. Kilińskiego.
W szybkim czasie usamodzielnił się jako partia polityczna. Swe nacjonalistyczne, antyrosyjskie hasła kierował do robotników jako potencjalnej bazy społecznej. Po odzyskaniu nie podległości partia nawiązała współpracę z posiadającym zbliżony program Narodowym Stronnictwem Robotników, działającym na terenie byłego zaboru pruskiego. 23 maja 1920 roku oby dwie partie połączyły się w Narodową Partię Robotniczą.
Zaraz po odzyskaniu niepodległości Narodowy Związek Robotniczy bardzo się zradykalizował, postulując m.in. potrzebę solidaryzmu całego narodu wobec innych nacji, nie wyrzekał się równocześnie walki klasowej. Popierał ustrój parlamentarno-demokratyczny, głosił konieczność uspołecznienia środków produkcji. Działacze związku popierali politykę Piłsudskiego, zwłaszcza jego koncepcję federalistyczną, negatywnie zaś ustosunkowywali się do komunistów i PPS. Narodowy Związek Robotniczy współpracował z Polskimi Związkami Zawodowymi. Ważną rolę w związku odgrywała redakcja warszawskiego tygodnika "Sprawa Robotnicza" .
Najaktywniejsi działacze partii to m. in.: Edmund Bernatowicz, Adam Chądzyński, Bolesław Fichna, Walenty Michalak, Szymon Rajca i Ludwik Waszkiewicz.
------
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000
