Powstanie wielkopolskie 1918 roku - „argumenty pisane krwią”
Już w drugiej połowie listopada 1918 roku Polacy zaczęli ustanawiać własną administrację samorządową na terenie Wielkopolski. Wywołało to duży niepokój u Niemców.
Na początek grudnia zwołano do Poznania obrady sejmu dzielnicowego z udziałem przedstawicieli z całej Rzeszy. Wybrano na nim nową Naczelną Radę Ludową - najwyższą władzę ziem zaboru pruskiego. Ta zaś wyłoniła 6-osobowy Komisariat z siedzibą w Poznaniu, w skład którego wchodzili przedstawiciele Wielkopolski, Śląska i Pomorza.
Konsolidacja sił polskich zaniepokoiła Niemców. Zaczęli się oni mobilizować i przeciwstawiać aktywności Polaków. Z głębi Rzeszy masowo napływały oddziały Grenzschutzu (straż graniczna) i Heimatschutzu (straż ojczyzny), by podtrzymać w dzielnicy pruskiej władze niemieckie i powstrzymać akcję niepodległościową Polaków. Pewne było, iż wkrótce musi dojść do konfrontacji pomiędzy obu społecznościami narodowymi, choć polska władza - Naczelna Rada Ludowa - zalecała wyczekiwanie do decyzji konferencji pokojowej w Paryżu.
Wybuch powstania przyspieszyło przybycie 26 grudnia 1918 r. do Poznania Ignacego Paderewskiego. Doszło z tej okazji do masowych demonstracji patriotycznych.W dniu następnym rozpoczęło się powstanie. Powstańcy szybko opanowali większą część Wielkopolski, zamieszkałej głównie przez Polaków.
9 stycznia 1919 r. Komisariat Naczelnej rady Ludowej przejął oficjalnie władzę na jej terenie. Anulował w części ustawodawstwo pruskie, przystąpił do polonizacji administracji, sądownictwa i szkolnictwa oraz zaczął tworzyć z ochotniczych oddziałów powstańczych pod dowództwem gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego regularną armię, która wkrótce osiągnęła 70 tys. żołnierzy.Niemcy nie kapitulowali.
Po stłumieniu powstania robotniczego w Berlinie przystąpili do kontrofensywy z trzech kierunków: z Bydgoszczy, Frankfurtu n. Odrą i z terenu Dolnego Śląska. Konflikt przerodził się w regularną wojnę. Dopiero wskutek akcji dyplomatycznej centralnych władz polskich i KNP doszło 17 lutego 1919 r. w Trewirze do zawarcia rozejmu. Pod naciskiem marszałka Francji, Ferdynanda Focha, Niemcy zaakceptowali warunki rozejmu, w tym linię rozdzielającą siły polskie i niemieckie, która stała się później podstawą wytyczenia granicy Polski i Niemiec.
------
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000
