Prawa pracownicze w II Rzeczpospolitej
Władze II Rzeczypospolitej dążyły do pełnego upodmiotowienia wszystkich mieszkańców kraju i związania ich z młodą państwowością polską. Służyły temu ustawy socjalne przyjmowane przez rząd i Sejm Ustawodawczy.
Nie bez powodu na początku lat dwudziestych XX wieku współcześni postrzegali państwo polskie jako to, które w podejmowaniu i rozwiązywaniu spraw socjalnych wyprzedziło wówczas nawet najbardziej rozwinięte gospodarczo kraje zachodnioeuropejskie (inna rzecz, że czasami Polska okazywała się zbyt biedna, by w pełni wprowadzić w życie ustawodawstwo socjalne).
Obowiązywał jednak 46-godzinny tydzień pracy i wysokie dodatki za godziny nadliczbowe, przymusowe urlopy (z wyjątkiem rolnictwa), szeroko rozbudowane ubezpieczenia społeczne, ochrona pracy kobiet i młodocianych, uregulowane ustawowo pośrednictwo pracy itp.
Wszystkie te kwestie początkowo normowały dekrety rządowe. Toteż z chwilą zwołania Sejmu Ustawodawczego postanowiono uregulować je w drodze ustawodawstwa parlamentarnego, tym bardziej że pracodawcy nie zawsze przestrzegali dekretów i usiłowali ograniczyć prawa socjalne warstw pracujących.
Najwcześniej, bo już 18 grudnia 1919 r., Sejm Ustawodawczy uchwalił ustawę o czasie pracy, znowelizowaną w cztery lata później o przepis dopuszczający możliwość dobrowolnej pracy powyżej 8-godzinnego dnia pracy.
W 1920 r. sejm ów przyjął ustawę o przymusowym ubezpieczeniu wszystkich pracowników najemnych w razie choroby, wypadku w pracy, starości, doraźnej pomocy dla bezrobotnych i wprowadzeniu jednolitego systemu kas chorych, podporządkowanego samorządowi terytorialnemu - zwaną "Prawem o Kasach Chorych".
Sejm Ustawodawczy i parlament następnej kadencji powzięły wiele innych ustaw "socjalnych", m. in. o ochronie lokatorów (1919 r.), o urlopach wypoczynkowych i innych (1922 r.), o opiece społecznej (1923 r.), o ochronie pracy kobiet i młodocianych (1924 r.), o zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia (1924 r.) itp. Choć ustawy te nie zawsze, często z przyczyn obiektywnych, były przestrzegane, to jednak świadczyły o dążeniu władz II Rzeczypospolitej do pełnego upodmiotowienia wszystkich mieszkańców kraju i związania ich z młodą państwowością polską.
------
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000
