Przewrót majowy 1926 roku - kalendarium wydarzeń
Kalendarium wydarzeń od 11 do 15 maja 1926 roku - godzina po godzinie.
11 maja 1926 roku przed południem gen. Gustaw Orlicz-Dreszer wydaje dowódcy 7 pułku ułanów rozkaz udania się do Rembertowa i przeprowadzenia w dniu następnym ostrego strzelania. Rozkaz polecał podczas przemarszu przez Sulejówek zameldować się u "Pierwszego Marszałka Polski".
11 maja 1926 roku ok. godz. 12.30 natychmiast po zaprzysiężeniu rządu nowy minister spraw wojskowych, gen. Juliusz Malczewski, anuluje rozkazy poprzednika w sprawie manewrów w Rembertowie.
11 maja 1926 roku ok. 14.30. 7 pułk ułanów wyrusza w stronę Rembertowa. Ok. 17.30 jego dowódca, podpułkownik Kazimierz Stamirowski, melduje się w Sulejówku.
11 maja 1926 roku ok. 23.00 ponowny rozkaz gen. Malczewskiego nakazujący powrót do koszar.
11 maja 1926 roku ok. 23.30 wysłannicy Piłsudskiego udają się do pobliskich jednostek wojskowych, by zapewnić sobie ich pomoc. Część jednostek ma wyruszyć z Piłsudskim do Warszawy i uczestniczyć w planowanej przez niego demonstracji siły, inne mają tylko odmówić posłuszeństwa rządowi, nie opuszczając koszar.
12 maja 1926 roku w godzinach nocnych postawienie w stan gotowości bojowej 36. pułku piechoty i 1. pułku szwoleżerów, dowodzonych przez zwolenników Piłsudskiego. Oddziały 22. pułku piechoty otaczają stację kolejową w Siedlcach i wymuszają załadowanie do wagonów.
12 maja 1926 roku ok. 8.00 mimo meldunków adiutanta o niewyraźnej sytuacji w kraju prezydent Wojciechowski postanawia wyjechać do Spały na zaplanowany wcześniej odpoczynek.
12 maja 1926 roku ok. 9.00 rozkaz gen. Malczewskiego zabraniający jednostkom wojskowym - bez jego specjalnej zgody - ładowania żołnierzy i sprzętu do pociągów.
12 maja 1926 roku o 10.00 Piłsudski z adiutantem udają się z Sulejówka do Belwederu. Piłsudski ma nadzieję, że w bezpośredniej rozmowie z prezydentem Wojciechowskim uda mu się bez rozlewu krwi, pod naciskiem demonstracji wiernych mu oddziałów, wymóc pozytywne decyzje polityczne (m.in. dymisję rządu Witosa i powołanie powolnego sobie gabinetu pozaparlamentarnego). Cały plan pali na panewce wobec nieobecności prezydenta.
12 maja 1926 roku o 12.00 w godzinę po przybyciu do Spały, po rozmowie telefonicznej z premierem Witosem, prezydent decyduje się wrócić do Warszawy.
12 maja 1926 roku o 13.00 prezydent Wojciechowski przybywa na posiedzenie rządu.
12 maja 1926 roku o 13.30 oddziały Piłsudskiego rozpoczynają marsz na Warszawę. Mają opanować mosty na Wiśle.
12 maja 1926 roku ok. 16.00 zajęcie przez oddziały Piłsudskiego mostów Poniatowskiego i Kierbedzia. Ich przedmościa od strony śródmieścia zajmują oddziały wierne rządowi, uniemożliwiając dalszy marsz.
12 maja 1926 roku o 17.00 spotkanie Wojciechowski - Piłsudski na moście Poniatowskiego, bez rezultatu. Prawdopodobnie dopiero po tym spotkaniu, wobec nieskuteczności demonstracji siły, Piłsudski podejmie decyzję o przewrocie zbrojnym. Na razie jednak zakazuje swoim oddziałom otwierania ognia (chyba, że w odpowiedzi na strzały strony rządowej).
12 maja 1926 roku późnym popołudniem rząd mianuje gen. Tadeusza Rozwadowskiego dowódcą obrony stolicy, jego szefem sztabu zostaje pułkownik Władysław Anders. Wobec chwilowej depresji Marszałka właściwym dowódcą zamachowców zostaje gen. Orlicz-Dreszer, a jego szefem sztabu podpułkownik Józef Beck.
12 maja 1926 roku o 17.30 spotkanie Kazimierza Świtalskiego z szefami związków zawodowych kolejarzy w celu uzyskania ich poparcia. Odtąd przejazd eszelonów z wojskami rządowymi będzie sabotowany. Przy obu mostach gromadzą się tłumy cywilów demonstrujących poparcie dla Marszałka.
12 maja 1926 roku o 18.30 pierwsze ofiary zamachu majowego: dowódca oddziału wiernego rządowi stawia piłsudczykom ultimatum w sprawie wycofania się z mostu Kierbedzia, a nie uzyskawszy posłuchu wydaje rozkaz rozpoczęcia ognia przez 1 działo i 2 samochody pancerne, jakimi dysponował. Zamachowcy odpierają atak i zmuszają oddziały rządowe do wycofania się.
12 maja 1926 roku o 21.00 mediacji podejmuje się Maciej Rataj - bez rezultatu, prezydent Wojciechowski odmawia negocjacji; to samo powtórzy następnego dnia kolejnym mediatorom, przekonany - wobec sukcesów strony rządowej - o niepowodzeniu zamachu.
13 maja 1926 roku rano do Warszawy przybywają z Poznania oddziały 57. i 58. pułku piechoty, wzmacniając siły rządowe, które do godz. 17.00 będą posiadały inicjatywę. Piłsudczycy oczekują na oddziały z Grodna i Wilna. Sikorski odmawia ministrowi Malczewskiemu wysłania z pomocą rządowi dywizji ze Lwowa.
13 maja 1926 roku o 12.00 wPoznaniu nieudana próba samobójcza (kula uszkodziła osierdzie, ominęła na szczęście serce) najbliższego współpracownika Piłsudskiego w okresie Legionów, gen. Sosnkowskiego. Jak się uważa nie potrafił w inny sposób pogodzić wierności przysiędze i przyjaźni z Komendantem.
13 maja 1926 roku władze PPS ogłaszają na dzień następny strajk powszechny dla poparcia Piłsudskiego.
14 maja 1926 roku o 5.00 oddziały Piłsudskiego przystępują do zdecydowanych działań. Ok. 12.00 zagrożą Belwederowi, stanowiącemu kwaterę główną sił rządowych.
14 maja 1926 roku o 15.00 rozpoczyna się ewakuacja prezydenta i premiera do Wilanowa.
14 maja 1926 roku o 17.30 rozpoczyna się posiedzenie rządu, podczas którego prezydent i premier postanawiają podać się do dymisji. Wiadomość o tym dotrze do Rataja o godz. 22.00.
15 maja 1926 roku o 1.00 Rataj i Beck przyjmują w Wilanowie pisma dymisyjne Wojciechowskiego i Witosa.
15 maja 1926 roku o 3.00 Rataj, pełniący obowiązki prezydenta, nakazuje zawieszenie broni. Tymczasowo urząd prezydenta przejmuje Maciej Rataj i wraz z Piłsudskim uzgadniają, iż nowym premierem zostanie prof. Kazimierz Bartel, którego gabinet ma rządzić do czasu wybrania przez Zgromadzenie Narodowe nowego prezydenta. Sytuacja w Warszawie powraca do normy. W wyniku czterodniowych walk zginęło 379 osób, a 920 zostało rannych.
------
Źródło: "Wielka Historia Polski" Wydawnictwo Pinnex, Kraków 2000
