Radio i radiofonia w II Rzeczpospolitej
Czas był tuż powojenny. Należało zatem wykorzystać wiedzę specjalistów łączności, którzy zdezorganizowali bolszewickie połączenia radiowe w roku 1920, tworząc jednocześnie podstawy własnej łączności.
Za właściwą, techniczną datę powstania spółki akcyjnej "Polskie Radio", uznaje się 18 kwietnia 1926 roku, kiedy to na Forcie Mokotowskim wzniesiono pierwszą antenę. Polska radiofonia uzyskała wtedy pierwszy oficjalny i wymierny kształt. Ale byłoby dużą nieprawdą twierdzenie, że to był początek.
Dwa lata wcześniej, w roku 1924 powstaje pismo "Radioamator". Grupowało ono wokół siebie pionierów, którzy już to w czasie wojny, już to w czasie studiów zetknęli się z radiem jako nową gałęzią techniki. Z tego co wiemy, ruch radioamatorski we wszystkich europejskich krajach kładł podwaliny pod rozwój radiofonii.
Nie inaczej było i w Polsce. Aby zatem umożliwić nielicznym wtedy amatorom odbiór równie nielicznych audycji radiowych, Polskie Towarzystwo Radiotechniczne uruchomiło w Warszawie, przy ulicy Narbutta 29 pierwsza słabiutką stacyjkę nadawczą o mocy zaledwie 0,5 kW.
Stacja ta nadawała programy radiowe przeciętnie po godzinie dziennie.
Skoro jednak przyjmujemy kwiecień 1926 za właściwą datę powstania radiofonii polskiej, będziemy mogli wydzielić, z grubsza biorąc, trzy okresy rozwoju polskiej sieci nadawczej.
W pierwszym czteroleciu centralna stacja Polskiego Radia pracuje z mocą 10 kW. Wszystkie inne lokalne stacje nadają sygnał o mocy zaledwie 2 kW.
W kolejnym czteroleciu stacja główna Polskiego Radia nadaje już z mocą 120 kW, podczas gdy stacje regionalne powoli podwyższają energię do 16 kW.
Pod koniec lat trzydziestych zarysowuje się już bardzo czytelny obraz sieci radiowej - stacja centralna to 300 kW, stacje regionalne nadają z siłą 50 kW, a stacje lokalne emitują sygnał o mocy 10 kW, czyli tyle samo, ile lat temu dziesięć wstecz mogła sprostać stacja centralna w Warszawie. Postęp niesamowity.
Aparatura stacji radiowych, początkowo importowana z Wielkiej Brytanii, od roku 1934 budowana jest we własnym zakresie, w kraju.
W roku 1939 Polskie Radio rozporządzało sześcioma nowymi stacjami regionalnymi po 50 kW - we Lwowie, w Wilnie, w Poznaniu, w Baranowiczach, w Łucku i w Katowicach. Do tego dochodziła jedna stacja o mocy nadawania 24 kW w Toruniu.
Do tego dodać trzeba trzy lokalne, miejskie stacje w Krakowie, Łodzi i oczywiście w Warszawie. Najbardziej znaczącą inwestycją była centralna i znana do dziś stacja w Raszynie, o mocy 300 kW.
Poza tą siecią stacji długo- i średniofalowych, ówczesne Ministerstwo Poczt i Telegrafów oddało Polskiemu Radiu do użytkowania sześć stacji krótkofalowych, z czego dwie dla dalej od Polski położonych ośrodków - USA i Kanady oraz Brazylii.
Ma Placu Napoleona, obecnie Plac Powstańców, w Prudentialu umieszczono eksperymentalne studio badań nad ultrakrótkofalowym sygnałem telewizyjnym... Wiosną, 1939 roku...
Tomasz Basarabowicz
