1 kwietnia 1893 r. Powstanie Ligi Narodowej
Powołanie przez Romana Dmowskiego Ligi Narodowej było pierwszym krokiem w budowie polskiego ruchu narodowego.
Gdy wracający do kraju z Paryża Roman Dmowski został 12 sierpnia 1892 roku aresztowany przez carską policję, w głowie miał już wstępny pomysł utworzenia nowego ruchu narodowego. Pobyt w stolicy Francji, i rozmowy z Janem Ludwikiem Popławskim oraz Zygmuntem Balickim z emigracyjnej Ligi Polskiej, uświadomiły go o konieczności przeniesienia działań na teren zniewolonej Polski.
Oskarżony przez Rosjan między innymi o udział w manifestacji w 1891 roku z okazji w rocznicę uchwalenia Konstytucji, pierwszym patriotycznym pochodzie w Polsce od 1863 roku, Dmowski został skazany na pięć miesięcy więzienia i osadzony w warszawskiej Cytadeli. Tam mógł przemyśleć kolejne posunięcia polityczne.
3 stycznia 1893 roku, po wpłaceniu kaucji, Dmowski opuścił więzienia i czynnie zabrał się za organizację nowego ruchu politycznego. Ten ostatecznie przybrał nazwę Ligi Narodowej, a za datę powstania - i narodzin nowoczesnego ruchu narodowego na ziemiach polskich - uznaje się 1 kwietnia 1893 roku.
Deklaracją programową ugrupowania autorstwa Romana Dmowskiego, który w tym czasie oczekiwał na wyrok sądu, była broszura "Nasz patriotyzm". Jej główną tezą było wyniesieni narodu jako najwyższej wartości.
"Każdy czyn polityczny Polaka, bez względu na to gdzie jest dokonywany i przeciw komu skierowany, musi mieć na widoku interesy całego narodu" - pisał Dmowski.
Jednocześnie twórca Ligi Narodowej odrzucał powstańcze idee, a sens walki o niepodległą Polskę widział w pracy organicznej. Tylko wzmocnienie sił narodu przy niemożliwym sukcesie zrywu powstańczego - przekonywał - jest jedyną drogą do odzyskania niepodległości i realizowania misji dziejowej narodu polskiego.
Liga Narodowa, targana rozłamami, ostatecznie zakończyła działalność w 1928 roku, a jej członkowie wstąpili do powstałego wówczas Stronnictwa Narodowego.
