1 sierpnia 1943 r. Rozstrzelanie sióstr nazaretanek, które oddały życie za zakładników
W Nowogródku nazaretanki prowadziły działalność od 1929 r. Uczyły dzieci i młodzież religii oraz prowadziły szkołę z internatem. Po zajęciu miasta przez wojska sowieckie po wybuchu wojny zostały wyrzucone z zajmowanych budynków i podjęły pracę zarobkową.
Nie zaprzestały jednak działalności charytatywnej - wysyłały paczki do deportowanych Polaków, i edukacyjnej - uczyły potajemnie dzieci języka polskiego i historii. Gdy w lipcu 1941 r. zmienił się w Nowogródku okupant - Rosjan zastąpili Niemcy - rozpoczęły się w mieście publiczne egzekucje.
W nocy z 17 na 18 lipca 1943 r. gestapo aresztowało w Nowogródku ok. 120 osób i zapowiedziano, że zostaną rozstrzelane. Siostra Maria Stella jako przełożona domu zakonnego udała się na gestapo by ofiarować życie swoje i pozostałych zakonnic za skazanych. Hitlerowcy nie wykonali egzekucji, 24 lipca 1943 r. wywieziono więźniów do pracy w Niemczech. Wszyscy przeżyli wojnę i ocaleli.
Gestapowcy nakazali siostrom stawić się na komisariacie 31 lipca o godz. 19.30. Jedenaście sióstr nazaretanek, wraz z przełożoną, udało się na gestapo. Noc spędziły na modlitwie zamknięte w niewielkiej piwnicy komisariatu.
W niedzielę 1 sierpnia 1943 r. o świcie gestapowcy wywieźli siostry poza miasto i rozstrzelali w lesie. Według zachowanych relacji Estończyka, który uczestniczył w egzekucji, siostry "w lesie przed straceniem poklękały wszystkie, modliły się, a następnie, klęcząc, żegnały się ze sobą. Matka przełożona każdą błogosławiła. Ostatni cios odbierały na klęczkach".
Zamordowane siostry to: s. Maria Stella od Najświętszego Sakramentu (Adela Mardosewicz CSFN), s. Maria Imelda od Jezusa Hostii (Jadwiga Karolina Żak CSFN), s. Maria Rajmunda od Jezusa i Maryi (Anna Kokołowicz CSFN), s. Maria Daniela od Jezusa i Maryi Niepokalanej (Eleonora Aniela Jóźwik CSFN), s. Maria Kanuta od Pana Jezusa w Ogrójcu (Józefa Chrobot CSFN), s. Maria Sergia od Matki Bożej Bolesnej (Julia Rapiej CSFN), s. Maria Gwidona od Miłosierdzia Bożego (Helena Cierpka CSFN), s. Maria Felicyta (Paulina Borowik CSFN), s. Maria Heliodora (Leokadia Matuszewska CSFN), s. Maria Kanizja (Eugenia Mackiewicz CSFN), s. Maria Boromea (Weronika Narmontowicz SCFN).
W 2000 roku papież Jan Paweł II beatyfikował 11 męczennic z Nowogródka.
"Bóg stał się prawdziwą podporą i umocnieniem także dla męczennic z Nowogródka - błogosławionej Marii Stelli Adeli Mardosewicz i dziesięciu towarzyszek ze Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu - nazaretanek. Był dla nich podporą przez całe życie, a zwłaszcza w chwilach straszliwej próby, kiedy przez całą noc oczekiwały na śmierć, później w drodze na miejsce stracenia i wreszcie w chwili rozstrzelania" - mówił Jan Paweł II podczas Mszy św. beatyfikacyjnej.
"Dziękujemy wam, błogosławione męczennice z Nowogródka, za to świadectwo miłości, za przykład chrześcijańskiego bohaterstwa i zawierzenia mocy Ducha Świętego. (...)Jesteście najcenniejszym dziedzictwem Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu. Jesteście dziedzictwem całego Kościoła Chrystusowego po wszystkie czasy, a zwłaszcza na Białorusi".
AS
