13 grudnia 1830 r. Stan wojenny na Ziemiach Zabranych

Konstanty, brat carów Aleksandra I i Mikołaja I, był naczelnym dowódcą armii Królestwa Polskiego, utworzonego w 1815 r. Królestwem Polskim, formalnie połączonym unią personalną z Rosją, zarządzał jako faktyczny carski wielkorządca - pomimo, że namiestnikiem był gen. Józef Zajączek. Wielki książę Konstanty działał w sposób autorytarny, łamiąc konstytucję i w szczególnie drakoński sposób pastwiąc się nad polskimi oficerami i żołnierzami.

Gdy 29 listopada 1830 r. wybuchło powstanie listopadowe, podchorążowie Wojska Polskiego jako główny cel postawili sobie schwytanie wielkiego księcia Konstantego. Carskiemu bratu udało się jednak w kobiecym przebraniu ujść z Belwederu i nie wpaść w ręce spiskowców. Wraz z rosyjskim korpusem wojskowym uciekł z Królestwa Polskiego.

Zarządzając 13 grudnia 1830 r. wprowadzenie stanu wojennego na Ziemiach Zabranych, czyli w przedrozbiorowych wschodnich województwach Rzeczpospolitej, nie włączonych do Królestwa Polskiego, Konstanty chciał zablokować rozszerzenie się buntu poza Bug.

Również 13 grudnia 1830 r. car Mikołaj I wydał ukaz o mobilizacji korpusu interwencyjnego, który pod dowództwem feldmarszałka Iwana Dybicza miał wyruszyć na zdławienie powstania.

Po klęsce zrywu, na podstawie carskiego ukazu z 11 kwietnia 1833 r. władze zaborcze - pod pretekstem "zabezpieczenia spokoju mieszkańców" - ogłosiły stan wojenny w Królestwie Polskim na 25 lat, wprowadzając go z dniem 26 czerwca 1833 r.

"W myśl przepisów wszystkie osoby oskarżone o zbrodnię stanu (...)  podlegały rozpoznawaniu sądów wojennych. Wyłączna decyzja postawienia pod sąd wojenny lub inny sąd zastrzeżona została namiestnikowi Królestwa Iwanowi F. Paskiewiczowi, także od jego zatwierdzenia zależała egzekucja. Oficjalne ogłoszenie stanu wojennego sankcjonowało istniejący stan w Królestwie Polskim trwający od września 1831 r." (za: Tomasz Demidowicz "Statut Organiczny Królestwa Polskiego w latach 1832-1856" Czasopismo Prawno-Historyczne  Tom LXII — 2010 — Zeszyt 1). Ten stan wojenny trwał do 1856 r. i został zniesiony po klęsce Rosji w wojnie krymskiej.

Kolejny raz stan wojenny w Królestwie Polskim wprowadził 14 października 1861 r. rosyjski namiestnik gen. Karol hrabia Lambert. Jego celem było powstrzymanie patriotycznych ruchów i demonstracji rozprzestrzeniających się w Królestwie Polskim - co w efekcie się nie powiodło i doprowadziło do wybuchu powstania styczniowego.

Kolejny raz rosyjski zaborca zarządził stan wojenny 10 listopada 1905 r., aby zwalczać falę rewolucyjnego wrzenia w dawnym Królestwie Polskim, którego nazwy już wówczas formalnie nie używano, bowiem resztki jego samodzielności zostały zlikwidowane po klęsce powstania 1863 r.

13 grudnia 1981 r. stan wojenny na terytorium Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej wprowadziła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego, z generałem Wojciechem Jaruzelskim na czele.