13 lutego 1857 r. Zebrało się Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
"Unguibus et rostro", czyli "pazurami i dziobem" – tak członkowie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk zamierzali bronić polskiej kultury i nauki przed germanizacją.
Pierwsze zebranie Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskie, bo tak brzmiała pierwotna nazwa instytutu, odbyło się 13 lutego 1857 roku. Jak stanowił statut organizacji, "Towarzystwo Przyjaciół Nauk Poznańskie, ma na celu pielęgnowanie nauk i umiejętności w języku polskim". Prezesem został August Cieszkowski.
Głównymi działaniami Towarzystwo było wspieranie badań naukowych, przede wszystkim w zakresie historii, archeologii oraz filozofii. Czyniono to m.in. poprzez wydawanie "Roczników Towarzystwa Przyjaciół Nauk".
Początkowo instytut dzielił się na dwa wydziały: nauk historycznych i moralnych oraz nauk przyrodniczych. Później rozwijano jego działalność w innych dziedzinach nauki.
Towarzystwo, nastawione na krzewienie polskiej kultury i wspieranie polskiej nauki, działało w bardzo szczególnych okolicznościach. Zabór pruski był bowiem jedynym, w którym nie funkcjonowała i nie mogła być założona polska wyższa uczelnia.
Dodatkowo, to właśnie Prusacy - poprzez germanizację - najintensywniej próbowali wyrugować wszelką polskość. Dzięki członkom Towarzystwa, którzy choć walczyli "jedynie" kulturą i nauką, ale "unguibus et rostro" ("pazurami i dziobem"), w Poznańskim udało się krzewić i pielęgnować polskość.
