14 lutego 1946 r. Pierwszy powojenny spis ludności
Polityka regularnego i bezwzględnego wyniszczania narodu polskiego przez okupanta niemieckiego i radzieckiego, uczyniła z naszego kraju państwo najmocniej dotknięte ludobójstwem II wojny światowej. W czasie wojny śmierć poniosło ponad 6 milionów Polaków.
Przeprowadzony 14 lutego 1946 roku spis ludności miał charakter sumaryczny: nie był on imienny i zawierał ograniczoną liczbę pytań. Dlaczego? Celem było zdobycie przynajmniej ramowych informacji na temat ludności zamieszkującej okrojoną o wschodnią połowę terytorium i przesuniętą na zachód Polskę.
Geograficzne przemieszczenie granic, które wiązało się wywózkami, deportacją i dobrowolną emigracją, było czynnikiem poważnie utrudniającym pracę demografów. By pokazać skalę komplikacji, warto tu przytoczyć kalkulacje dotyczące liczby ludności polskiej jeszcze przed spisem, którą szacowano na od 18 do 25 milionów. Jak widać, rozstrzał w ocenie był więcej niż znaczący.
Spisu, w czasie którego ustalano strukturę ludności według trzech grup wieku (poniżej 18 lat, 18-59 lat, 60 lat i więcej), dwóch płci oraz czterech narodowości, nie ułatwiały toczące się walki z bandami terrorystycznymi Ukraińskiej Armii Powstańczej na Rzeszowszczyźnie.
Według spisu ludność Polski wynosiła w 1946 roku 23 929 757. Warto dodać, że publikacja zawierająca dane o podziale według narodowości nie została nigdy opublikowana.
"Statystyki mówią same za siebie. W ciągu sześciu lat wojny liczba ludności byłej Rzeczpospolitej Polskiej zmniejszyła się o 6 028 000. (...) Z szacunkowej liczby 18 milionów ofiar hitleryzmu wszystkich narodowości, ponad 11 milionów zginęło na okupowanych ziemiach polskich" - pisał w "Bożym Igrzysku" Norman Davies, podkreślając najwyższą na świecie liczbę strat ludności.
Aby jeszcze unaocznić, jak potężną krzywdę wyrządzili polskiej ludności obaj zbrodniczy okupanci, warto przytoczyć informacje podane przez Kazimierza J. Latucha z Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Demograficznego w publikacji "Straty demograficzne Polski w latach 1939-1945". Jak pisze, według przedwojennych prognoz Biura Planowania Krajowego 1 stycznia 1947 roku ludność Polski mogła wynosić 38,1 mln.
Według spisu z 1946 roku wynosiła natomiast 23,9 mln. To szokująca i porażająca różnica.
Na koniec dodajmy, że z powodu masowej repatriacji, wysiedleń i przesiedleń oraz innych represji ze strony komunistycznych władz i Sowietów, wyniki spisu z 1946 roku szybko się zdezaktualizowały.
AW
