15 kwietnia 1924 r. Reforma walutowa w II RP. Zebranie założycielskie Rady Banku Polskiego
W Warszawie zawiązała się Rada Banku Polskiego, nowego polskiego banku centralnego, który miał odegrać kluczową rolę we wprowadzeniu do obiegu stabilnej narodowej waluty - złotego. Reforma walutowa rządu Władysława Grabskiego wkraczała w decydującą fazę.
Władysław Grabski tworząc swój rząd w grudniu 1923 r. za cel postawił przeprowadzenie reformy skarbowej i wprowadzenie nowej waluty. Było to konieczne, ponieważ w Polsce szalała hiperinflacja. W swoim apogeum kurs ówczesnej krajowej waluty przekroczył 10 mln marek za dolara.
O tym, że złoty stanie się nową polska walutą zadecydowano już w 1919 r. Wówczas także Ministerstwo Skarbu zleciło druk w Wiedniu nowych banknotów. Jako instytucję emisyjną wskazano na nich Bank Polski.
Do faktycznej organizacji Banku Polskiego można było przystąpić dopiero za premierostwa Władysława Grabskiego, bo żaden z poprzednich rządów nie był zdolny przeprowadzić reformy walutowej. Grabski, polityk endecji, wybitny ekonomista i profesor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, już w swoim expose z 20 grudnia 1923 r. zapowiedział zdławienie inflacji, uzyskując od parlamentu nadzwyczajne uprawnienia.
11 stycznia 1924 r. sejm uchwalił ustawę o naprawie skarbu i reformie walutowej. 20 stycznia 1924 r. prezydent Stanisław Wojciechowski wydał dekret o wprowadzeniu złotego. Kolejnym krokiem było rozporządzenie prezydenta nadające statut Bankowi Polskiemu. W nowym banku centralnym, utworzonym w formie spółki akcyjnej, rząd miał być mniejszościowym udziałowcem, aby zabezpieczyć instytucję emisyjną przed naciskami politycznymi.
W utworzonym na tej podstawie komitecie organizacyjnym Banku Polskiego zasiedli: Stanisław Karpiński, prezes Związku Banków Polskich, Stanisław Adamski, kurator Banku Związku Spółek Zarobkowych w Poznaniu, Zygmunt Chrzanowski jako przedstawiciel organizacji rolniczych, Jan Kanty Steczkowski, dyrektor Polskiego Banku Krajowego i Franciszek Stefczyk, działacz spółdzielczy.
26 stycznia 1924 r. w odezwie do obywateli premier Grabski zapowiedział wprowadzenie nowej waluty. Rząd wydał 2,5 mln dolarów na interwencję giełdową, aby zahamować wzrost inflacji. Kurs marki polskiej ustabilizował się powyżej 9 mln za dolara.
1 lutego 1924 r. prezes Rady Ministrów zdecydował o zaprzestaniu dodruku marki polskiej na pokrycie deficytu budżetowego.
"Był to przełom psychologiczny, gdyż znaczna część społeczeństwa uwierzyła w skuteczność stabilizacji. W tej sytuacji ludzie, którzy tezauryzowali swe zasoby w obcych walutach, zaczęli je teraz odsprzedawać PKkP [Polskiej Krajowej Kasie Pożyczkowej - przyp. NH], którą stać było na dalszą interwencję giełdową, lecz również na stopniową odbudowę zasobów dewizowych. Do wzrostu zaufania przyczyniła się też znaczna liberalizacja przepisów dewizowych" (Wojciech Morawski "Od marki do złotego", Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008).
W marcu 1924 r. Polska zaciągnęła we Włoszech pożyczkę 400 mln lirów, zabezpieczając dług dochodami z monopolu tytoniowego (dewizy miały zasilić system finansowy przed wymianą waluty).
31 marca 1924 r. rozpoczęła się subskrypcja akcji Banku Polskiego. Na rynek trafiło milion akcji po 100 zł. Ostatecznie nabyło je do 176 tys. akcjonariuszy. Państwo zachowało tylko 1 proc. akcji.
1 kwietnia 1924 r. utworzona została Mennica Państwowa.
14 kwietnia 1924 r. ustalono kurs złotego za dolara w relacji 5,18 do 1. Przewidziano, że wymiana nastąpi do 1 lipca 1925 r. Ukazało się rozporządzenie o wycofaniu z obiegu marki polskiej, która miała być wymieniana po kursie 1,8 mln marek za 1 złotego. Nowa waluta z mocy ustawy miała mieć pokrycie w co najmniej 30 proc. w złocie i dewizach.
15 kwietnia 1924 r., na inauguracyjnym posiedzeniu zgromadzenia akcjonariuszy powołano Radę Banku Polskiego. Jej szefem i pierwszym prezesem banku został Stanisław Karpiński.
W przeszłość odchodziła Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa, powołana w 1916 r. przez niemieckie władze okupacyjne. W ciągu kilku lat PKKP wprowadziła do obiegu 1111137945226929 marek.
NH
