17 listopada 1892 r. Powstała Polska Partia Socjalistyczna
W dniach 17–23 listopada 1892 roku w Paryżu odbył się zjazd przedstawicieli ugrupowań socjalistycznych działających na ziemiach polskich. Tak zwany Zjazd Paryski uznaje się za początek istnienia Polskiej Partii Socjalistycznej.
Ruch socjalistyczny na ziemiach polskich rozpoczął się w latach 70. XIX wieku. W 1882 roku powstała partia Proletariat, która istniała cztery lata. Następczynią tej partii był tzw. II Proletariat. Jego członkowie znaleźli się wśród uczestników Zjazdu Paryskiego, w którym wzięli udział także działacze Związku Robotników Polskich, Zjednoczenia Robotniczego i Polskiej Gminy Narodowo-Socjalistycznej.
Na zjeździe, trwającym od 17 listopada do 23 listopada 1892 roku, sformułowano "Szkic programu Polskiej Partii Socjalistycznej".
"Polska Partia Socjalistyczna, jako organizacja polityczna polskiej klasy robotniczej, walczącej o swe wyzwolenie z jarzma kapitalizmu, dąży przede wszystkim do obalenia dzisiejszej niewoli politycznej i zdobycia władzy dla proletariatu. W dążeniu tym celem jej jest niepodległa rzeczpospolita demokratyczna" - brzmiał fragment programu partii.
Trzeba zaznaczyć, że sformułowanie choć sformułowanie "niepodległa rzeczpospolita demokratyczna" w domyśle oznaczało wolną Polskę, to w środowisku socjalistów znaleźli się działacze, jak na przykład Ludwik Waryński, którzy negowali albo byli wprost przeciwni odrodzeniu Rzeczpospolitej.
Z drugiej strony spora grupa polskich socjalistów otwarcie postulowała walkę o wolną Polskę. Pierwszego dnia zjazdu w Paryżu Feliks Perl stwierdził wprost: "Niepodległą republikę polską musimy postawić sobie jako najbliższy cel". Sprawę niepodległości Polski jeszcze przed 1892 rokiem podnosili również Bolesław Limanowski, Stanisław Grabski i Stanisław Mendelson.
Według zjednoczonych socjalistów w przyszłej niepodległej Polsce miały obowiązywać następujące zasady ustrojowe: bezpośrednie, powszechne tajne głosowanie, równouprawnienie narodowości wchodzących w skład "rzeczypospolitej" na zasadzie dobrowolności, równość obywateli bez względu na płeć, rasę narodowość i wyznanie, wolność słowa, druku, stowarzyszeń, bezpłatne nauczanie, podatek progresywny.
W zakresie praw socjalnych przewidywano m. in. ośmiogodzinny dzień pracy, równą płacę dla mężczyzn i kobiet, zakaz pracy dzieci do lat 14, ubezpieczenia chorobowe i emerytalne, stopniowe uspołecznianie ziemi i narzędzi produkcji, wolność "zmów robotniczych".
Za środki bieżącej walki uznane zostały strajki, składanie petycji do władz, manifestacje dla poparcia celów politycznych i ekonomicznych. Zjazd w zasadzie uznawał możliwość "użycia środków gwałtownych" przeciw przedstawicielom władzy w uzasadnionych, ograniczonych przypadkach. Dotyczyło to również zdrajców.
Chociaż partia socjalistyczna miała reprezentować interesy proletariatu, to jednak zamierzała być "przewodnikiem politycznym całego narodu i grupować koło swego sztandaru wszystkie jego niezadowolone warstwy".
Wśród 18 uczestników Zjazdu Paryskiego byli m. in. Witold Jodko-Narkiewicz, Bolesław Antoni Jędrzejowski, Aleksander Sulkiewicz, Feliks Perl, Stanisław Wojciechowski (prezydent II RP w latach 1922-1926), którzy stali się następnie bliskimi współpracownikami Józefa Piłsudskiego w PPS, Stanisław Grabski (następnie znany działacz endecki i minister w II RP), a także takie indywidualności ruchu socjalistycznego jak Edward Abramowski oraz Bolesław Limanowski. Działaczem PPS był również Józef Piłsudski, który w redagowanym przez siebie piśmie "Robotnik" pisał: "Niepodległość Polski dając proletariatowi demokratyczny ustrój, usunie zarazem tamy i zapory, jakie zwykle rozwojowi cywilizacyjnemu podbitego narodu stawiają rządy zaborcze".
