18 marca 1921 r. Podpisanie traktatu ryskiego
Traktat pokojowy między Polską a Rosją i Ukrainą Sowiecką został podpisany w Rydze, w Sali Czarnogłowców, o godz. 20.30.
Ze strony polskiej podpisy złożyli m. in. Jan Dąbski i Leon Wasilewski (którzy wcześniej prowadzili negocjacje) a ze strony sowieckiej Adolf Joffe i Jakub Hanecki. Traktat sporządzono w 3 egzemplarzach i zawierał 24 artykuły.
Artykuł I głosił: "Obie układające się strony oświadczają, że stan wojny pomiędzy niemi ustaje". Traktat uznawał niepodległość Ukrainy i Białorusi i wyznaczał granicę wschodnią Polski. Przebiegała ona wzdłuż linii rozejmu z 18 października 1920 roku. "Granica powyższa jest opisana podług mapy wydania rosyjskiego (w skali 10 wiorst w calu angielskim), dołączonej do Traktatu niniejszego, i wyznaczona na niej czerwoną barwą".
Polska została zwolniona z wszelkich zobowiązań z czasów rozbiorów. Ustalono zasady repatriacji i wymiany jeńców wojennych. "Rosja i Ukraina zapewniają osobom narodowości polskiej, znajdującym się w Rosji, Ukrainie i Białorusi, na zasadzie równouprawnienia narodowości, wszystkie prawa, zabezpieczające swobodny rozwój kultury i języka oraz wykonywanie obrządków religijnych", a Polska na zasadzie wzajemności zapewnia te prawa osobom narodowości rosyjskiej, ukraińskiej i białoruskiej.
Rosja i Ukraina zobowiązały się do zwrotu Polsce przedmiotów wywiezionych do Rosji lub Ukrainy od 1 stycznia 1772 roku z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Uwzględniając udział "ziem Rzeczypospolitej polskiej w życiu gospodarczem byłego Imperium Rosyjskiego - Rosja i Ukraina zobowiązują się wypłacić Polsce trzydzieści miljonów rubli złotych w złotych monetach albo sztabach (...)".
Stosunki dyplomatyczne między układającymi się stronami miały być nawiązane natychmiast po ratyfikacji Traktatu. Ratyfikacja przez Naczelnika Państwa nastąpiła 16 kwietnia 1921 r. a zaczął obowiązywać od 30 kwietnia 1921 - dnia wymiany dokumentów ratyfikacyjnych.
W praktyce zrealizowane w pełni zostały tylko punkty odnoszące się do wyznaczenia przebiegu granicy i repatriacji. Zobowiązania majątkowe strony sowieckiej nie zostały zrealizowane - w tym dotyczące rekompensaty w złocie za wkład gospodarczy na przejętych przez sowietów ziemiach. W niewielkim stopniu wypełniono także zobowiązanie do zwrotu archiwów i zagrabionych dóbr kultury.
AS
