18 stycznia 1930 r. Uruchomienie Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Mościcach pod Tarnowem
W inicjatywy prezydenta RP Ignacego Mościckiego w Mościcach powstała najnowocześniejsza w ówczesnej Polsce wytwórnia amoniaku i nawozów azotowych.
Minęły niespełna trzy lata od decyzji rządu z 12 marca 1927 r., gdy na polach podtarnowskich wsi Świerczków i Dąbrówka Infułacka powstała największa w kraju inwestycja przemysłu chemicznego. Sprawcą tego imponującego przedsięwzięcia był prezydent Mościcki - światowej sławy chemik, który karierę wynalazcy zrobił w Szwajcarii, jako naukowiec realizował się na Uniwersytecie Lwowskim, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zaangażował się także w odbudowę przemysłu.
Doświadczenie prof. Mościckiego przydało się, kiedy przyszło uruchamiać porzucony przez niemieckich specjalistów, po odzyskaniu przez Polskę części Górnego Śląska, kombinat związków azotowych w Chorzowie. Już jako prezydent RP, Mościcki parł na rząd do rozbudowy przemysłu chemicznego, a efektem tych nacisków była decyzja o podtarnowskiej inwestycji. Jako technologię produkcji użyto opracowaną przez Mościckiego metodę wytwarzania kwasu azotowego z powietrza. W uznaniu zasług swojego inicjatora, miejsce na którym powstały zakłady nazwano Mościcami (od 1951 r. jest to dzielnica Tarnowa).
Budowa "Azotów" była inicjatywą przemyślaną od początku do końca. Zlokalizowano ją w rolniczym rejonie, o bardzo wysokim bezrobociu. Kadrę kierowniczą sprowadzano z całej Polski, szukając najlepszych specjalistów i opłacając ich wysokimi pensjami. Dla lokalnego rynku pracy tak wielkie przedsięwzięcie miało ogromne znaczenie: na etapie powstawania zakładów, dawało pracę tysiącom ludzi, w tym także robotnikom niewykwalifikowanym, którzy mieli największy kłopot ze znalezieniem stałego źródła utrzymania. Później, w okresie działania fabryki dobrze płatną pracę miało w "Azotach" średnio 1,5 tys. osób.
Mościckie zakłady stały się oscylatorem rozwoju gospodarczego dla Tarnowa i Małopolski. Na potrzeby "Azotów" postały osiedla mieszkaniowe dla pracowników, instalacje energetyczne, gazociągi, generując kolejna zamówienia. Rolnictwo małopolskie zyskało impuls do podniesienia plonów, uzyskując łatwy dostęp do nawozów sztucznych.
Bazując na osiągnięciach "Azotów", w 1937 r. rozpoczęła się budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego. Jego inicjatorem był wicepremier Eugeniusz Kwiatkowski, budowniczy Gdyni i przez kilka lat dyrektor mościckich zakładów azotowych.
Państwowa Fabryka Związków Azotowych w Mościcach jest przykładem trafnych i gruntownie przemyślanych decyzji gospodarczych rządów II RP. Ten sukces ma kontynuację w dzisiejszej Grupie Azoty, grupującej najważniejsze zakłady tej branży w Polsce: Tarnów, Puławy, Kędzierzyn-Koźle i Police.
NH
