20 lutego 1922 r. Przyłączenie Litwy Środkowej do Polski
"Ziemia Wileńska stanowi bez warunków i zastrzeżeń nierozerwalną część Rzeczypospolitej Polskiej" – brzmiała uchwała Sejmu Wileńskiego w sprawie przyłączenia do Polski Litwy Środkowej.
Przypomnijmy, że w październiku 1920 roku po - zainicjowanym przez pochodzącego z Litwy Józefa Piłsudskiego - tzw. buncie generała Lucjana Żeligowskiego i dowodzonej przez niego, złożonej z Polaków mieszkających na Wileńszczyźnie, 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej, powstał tymczasowy organizm państwowy o nazwie Litwa Środkowa. Tym samym Litwa została faktycznie podzielona na dwie części - wbrew wcześniejszym postanowieniom umowy polsko-litewskiej o linii demarkacyjnej.
Żeligowski nie zamierzał ograniczać się do Wileńszczyzny i chciał zająć również Kowno. To generałowi się nie udało, ale wspierany przez Ligę Narodów wymusił na Litwinach zawarcie traktatu, co zakończyło walki pomiędzy Litwą Środkową i Litwą Koweńską.
Generał działał dalej, umacniając władzę w narodowościowo polskiej Wileńszczyźnie (ponad 50 procent mieszkańców miasta było Polakami, 43 procent Żydami i niecałe 3 procent deklarowało narodowość litewską). Dekretem z października 1921 roku przyznał sobie i Tymczasowej Komisji Rządzącej władzę na Litwie Środkowej. Na początku roku następnego przeprowadzono wybory do Sejmu, który zebrał się 1 lutego 1922 roku.
20 lutego - było to 10. posiedzenie Sejmu Litwy Środkowej - przyjęto "Uchwałę w przedmiocie przynależności państwowej Ziemi Wileńskiej". Za przyłączeniem Wileńszczyzny do Polski głosowało 96 posłów, a 6 wstrzymało się od głosu.
W uchwale przypominano zawarte w czasach świetności Królestwa Polskiego i I Rzeczpospolitej unie w Horodle i Lublinie, a także Konstytucję 3 Maja, które to akty "ziemie nasze z Polską na mocy dobrowolnych umów w jedno połączyły". Jednocześnie "zerwano węzły prawno-państwowe narzucone nam przemocą przez państwo rosyjskie" i "odmawiano Rosji prawa do ingerowania w sprawie Ziemi Wileńskiej".
Kolejny punkt uchwały dotyczył Litwy i roszczeń tego państwa do Wileńszczyzny, zwłaszcza tych zawartych w traktacie z bolszewikami w 1920 roku. "Odrzucamy i na zawsze uchylamy [roszczenia]" - oświadczyli posłowie Litwy Środkowej.
Wreszcie zadeklarowano, że "Rzeczpospolita Polska posiada pełne i wyłączne prawo zwierzchności państwowej nad Ziemią Wileńską".
Uchwałę o objęciu władzy państwowej w Ziemi Wileńskiej przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej wydano w Warszawie 24 marca 1922 roku. Kilka tygodni później w Wilnie świętowano powrót Wileńszczyzny do Polski.
AW
