23 marca 1928 r. Powstała Polska Poczta, Telegraf i Telefon

Władze odradzającej się Polski miały świadomość, jak istotną rolę w połączeniu rozerwanego przez trzech zaborców kraju może mieć sprawnie działająca poczta oraz coraz powszechniejsze: telegraf i telefon.

Jeszcze 3 stycznia 1918 roku Rada Regencyjna wydała dekret o wszystko mówiącej nazwie "O tymczasowej organizacji władz naczelnych w Królestwie Polskim", który powierzył kwestie poczty i telekomunikacji Ministrowi Spraw Wewnętrznych. Co najbardziej znamienne, oficjalnie wprowadzono język polski jako pocztowy język urzędowy.

Kolejne unormowanie miało miejsce już po odzyskaniu niepodległości. 5 lutego 1919 roku dekretem Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego utworzono Ministerstwo Poczt i Telegrafów, jeszcze bardziej akcentując istotną rolę nowoczesnej sieci pocztowej i telekomunikacyjnej. Najważniejszym zadaniem nowo powstałego ministerstwa była rozbudowa siatki terenowej administracji, ale też ustalenie rodzajów usług pocztowych, w tym także tych najnowocześniejszych, stawek taryfowych i nawiązanie stosunków międzynarodowych.

Kolejnym dekretem "O tymczasowych przepisach pocztowych" zabezpieczono tajemnicę korespondencji, a prawo do korzystania z usług pocztowych przyznano wszystkim obywatelom.

Interesująco wyglądała również kwestia umundurowania pocztowców. W 1919 roku na łamach prasy ogłoszono konkurs na projekt uniformu pracowników poczty. Jak czytamy, "krój i sylwetka ubiorów miały charakter polski, a na czapce i kołnierzyku powinny być umieszczone złączone godła poczty i telegrafu". W jury konkursowym zasiadali znani malarze i wybitni profesorowie Akademii Sztuk Pięknych: Karol Tichy, Wincenty Trojanowski i Edward Witting.

Rosła też sieć urzędów pocztowych w II Rzeczpospolitej, które podzielono według zakresu świadczonych usług na urzędy pocztowe, telegraficzne, telefoniczne oraz pocztowo-telegraficzne.

Choć początkowo działalność poczty ograniczała się do przyjmowania, przewozu i doręczania zwykłych przesyłek pocztowych, to z czasem zaczęto przyjmować, przewozić i doręczać czasopisma i paczki, listy wartościowe, przekazy pocztowe oraz telegraficzne. Urzędy i agencje, jako placówki Pocztowej Kasy Oszczędności, wypłacały renty oraz pośredniczyły w obrocie czekowym, a później oszczędnościowym.

A jak wyglądała kwestia transportu przesyłek pocztowych? Przede wszystkim wykorzystywano połączenia kolejowe, wspomagając się komunikacją samochodową, konną, rowerową, pieszą i z czasem także lotniczą.

W 1923 roku zlikwidowano Ministerstwo Poczt i Telegrafów, powierzając jego zadania Minister Przemysłu i Handlu i rok później powołując do życia Generalną Dyrekcję Poczt i Telegrafów. To rozwiązanie sprawdziło się częściowo, a w celu dalszej autonomizacji poczty od administracji państwowej, przywrócono Ministerstwo Poczt i Telegrafów.

Przez pierwsze 10 lat istnienia poczty II Rzeczpospolitej głównym zadaniem jej twórców było utworzenie spójnego systemu łączności. Kwestie racjonalizacyjne czy handlowe znalazły się na drugim planie. To zmieniło się 23 marca 1928 roku, kiedy na mocy rozporządzenia Prezydenta RP utworzone zostaje państwowe przedsiębiorstwo Polska Poczta, Telegraf i Telefon. Rozporządzenie przyznało państwu prawo wyłączności w zakresie poczty i telekomunikacji.

Państwo "miało prawo wykorzystywać urządzenia pocztowe, telegraficzne i telefoniczne według zasad handlowych z uwzględnieniem potrzeb Państwa i interesów gospodarstwa społecznego" - informowało rozporządzenie, akcentując komercyjny charakter działań poczty, która jednocześnie otrzymała osobowość prawną i stała się wydzielonym ze Skarbu Państwa podmiotem gospodarczym, działającym na własną odpowiedzialność.

Na koniec dodajmy, że Polska Poczta, Telegraf i Telefon istniała do 4 grudnia 1991 roku, kiedy to zarządzeniem Ministra Łączności powołano dwa oddzielne podmioty gospodarcze: państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej Poczta Polska oraz spółkę akcyjną Skarbu Państwa Telekomunikacja Polska.

AW