25 listopada 1967 r. Premiera „Dziadów” w Teatrze Narodowym
Inscenizacja "Dziadów” Adama Mickiewicza stała się wydarzeniem nie tylko kulturalnym, obudziła nastroje społeczne, by stać się impulsem do wypadków politycznych. Przedstawienie w Teatrze Narodowym w Warszawie reżyserował Kazimierz Dejmek, dyrektor teatru.
W roli Gustawa-Konrada wystąpił Gustaw Holoubek. Zagrali także m.in. Kazimierz Wichniarz (Widmo), Józef Duriasz (ks. Piotr), Zdzisław Mrożewski (Senator), Stanisław Zaczyk (Adolf), Damian Damięcki (Jakub), Bogdan Baer (Diabeł I), Lech Ordon (Literat), Jan Kobuszewski (Pelikan) i Igor Śmiałowski (Justyn Pol).
Widzowie odczytali przedstawienie jako wymierzone przeciw Rosji - Związkowi Radzieckiemu i oportunistycznym rządom PZPR.
Po czterech pierwszych przedstawieniach niezadowolone władze zdecydowały, że spektakl może być grany tylko raz w tygodniu. Wezwany 21 grudnia 1967 r. w trybie nagłym do KC PZPR Kazimierz Dejmek usłyszał od Wincentego Kraśki, kierownika Wydziału Kultury, że jego inscenizacja "Dziadów" jest "antyrosyjska, antyradziecka i religiancka". Władysław Gomułka dostrzegając w spektaklu antyradzieckie aluzje określił go jako "nóż w plecy przyjaźni polsko-radzieckiej".
W styczniu 1968 r. Ministerstwo Kultury i Sztuki zdecydowało o zawieszeniu spektakli "Dziadów" z dniem 1 lutego. Ostatni, jedenasty, spektakl odbył się 30 stycznia i zgromadził tłumy. W trakcie przedstawienia publiczność wznosiła okrzyki: "Chcemy Dziadów!", "Dejmek!, Dejmek!".
Po zakończeniu spektaklu uformował się pochód, który przeszedł pod pomnik Adama Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu. W wyniku interwencji milicji zatrzymano 35 osób pod zarzutem "zakłócania porządku publicznego".
1 lutego 1968 r. rozpoczęto zbieranie podpisów pod petycją do Sejmu, wyrażającą protest przeciwko decyzji zakazującej wystawiania w Teatrze Narodowym "Dziadów" oraz "polityce odcinania się od postępowych tradycji narodu polskiego". Sprawa "Dziadów" wywołała studenckie protesty i stała się początkiem Marca'68.
AS
