28 września 1939 r. Niemiecko-sowiecki układ "O granicach i przyjaźni"

"Rząd Rzeszy Niemieckiej i rząd ZSRS uznają, po upadku dotychczasowego państwa polskiego, za wyłącznie swoje zadanie przywrócenie na tym terenie pokoju i porządku oraz zapewnienie żyjącym tam narodom spokojnej egzystencji, zgodnej z ich narodowymi odrębnościami" - tak brzmiał wstęp niewinnie zatytułowanego układu "O granicach i przyjaźni".

Umowa pomiędzy Niemcami i Sowietami była realizacją zawartego 23 sierpnia 1939 roku zdradzieckiego paktu Ribbentrop-Mołotow. Na życzenie Józefa Stalina, na mocy tajnego protokołu dodatkowego, wprowadzono korektę do podziału ziem polskich. Ustalona granica pomiędzy Związkiem Sowieckim a niemiecką III Rzeszą przebiegać miała wzdłuż linii rzek San-Bug-Narew-Pisa.

Dlaczego Stalin zdecydował się na oddanie Niemcom dodatkowych obszarów II Rzeczpospolitej? Przywódca Sowietów najprawdopodobniej chciał pozbyć się ziem zamieszkiwanych w zdecydowanej większości przez Polaków.

W konsekwencji obszar zajęty przez Związek Sowiecki obejmował 201 tysięcy kilometrów kwadratowych, a przez Niemcy 187 tysięcy kilometrów kwadratowych.

Drugi tajny protokół towarzyszący układowi "O granicach i przyjaźni" stanowił, że Niemcy i Sowieci "nie będą na swoich terenach tolerować żadnej polskiej agitacji, która przenikałaby na terytorium drugiej strony. Wszelkie próby takiej agitacji na ich terenach będą likwidowane, a obie strony będą się informowały wzajemnie o podejmowanych w tych celach środkach". Tym samym wybrukowano drogę do ścisłej współpracy Gestapo i NKWD w zwalczaniu polskiego ruchu niepodległościowego.

Na koniec dodajmy, że jeden z artykułów układu głosił: "Rząd ZSRS i rząd Rzeszy Niemieckiej uważają układ niniejszy za mocną podstawę postępowego rozwoju przyjaznych stosunków pomiędzy swymi narodami". Sojusz niemiecko-sowiecki przetrwał niecałe dwa lata.