30 maja 1923 r. Dymisja Marszałka Józefa Piłsudskiego jako szefa sztabu
Nie chcąc podlegać zwierzchnictwu ludowo-prawicowego rządu, zmęczony międzypartyjnymi tarciami, Józef Piłsudski złożył wniosek o dymisję ze stanowiska szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego i na kilka lat zniknął z polityki.
Powodów odsunięcie się Piłsudskiego od polityki w 1923 roku należy szukać w tragicznych wydarzeniach, które miały miejsce w roku poprzednim. 16 grudnia 1922, podszczuty endecką propagandą, Eligiusz Niewiadomski zamordował prezydenta Gabriela Narutowicza.
Zamach był dla Piłsudskiego szokiem.
"Zmienił się, stał się bardziej zamknięty w sobie, nawet jego słownictwo stało się bardziej opryskliwe, wulgarne" - pisał Bohdan Urbankowski w "Józef Piłsudski. Marzyciel i strateg".
Włodzimierz Suleja w biografii Marszałka zatytułowanej "Józef Piłsudski" napisał, że ten "ostatecznie utracił wiarę w odrodzenie polskiej duszy. (...) Wiarę, że polskie społeczeństwo dojrzało do suwerennego, niepodległego bytu".
Jeszcze przed wyborem nowego prezydenta, którym został Stanisław Wojciechowski (20 grudnia 1922), misję utworzenia nowego rządu powierzono Władysławowi Sikorskiemu. Ten doszedł do porozumienia z Piłsudskim - ustalono, że Marszałek zostanie szefem Sztabu Generalnego.
Niestety, ten układ nie przetrwał. Reprezentujący ludowców Wincenty Witos, który początkowo popierał Sikorskiego i Piłsudskiego, dał się namówić endecji na obalenie rządu. Stało się to 28 maja 1923 roku.
To właśnie Witos został kolejnym premierem. Natomiast nowy minister obrony Stanisław Szeptycki skierował do Sejmu projekt ustawy, na mocy której miało dojść do reorganizacji władz wojskowych. Tym samym Piłsudski, jako szef Sztabu Generalnego, byłby podległy rządowi ludowców i endeków. Jak pisze Urbankowski, Marszałek "musiał podjąć decyzję, czy współpracować z ludźmi o pokrwawionych rękach [tj. współodpowiedzialnymi za śmierć Narutowicza]".
Decyzja - negatywna - została podjęta 30 maja 1923 roku, kiedy to Piłsudski podał się do dymisji ze stanowiska szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.
Pożegnany uchwałą Sejmu stanowiącą, że "Marszałek Józef Piłsudski jako Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz zasłużył się narodowi", wycofał się z oficjalnego życia politycznego i zamieszkał w Sulejówku. Nie na długo.
