4 grudnia 1942 r. Powstała Rada Pomocy Żydom "Żegota"
Wyłoniona z Tymczasowego Komitetu Pomocy Żydom organizacja o nazwie Rada Pomocy Żydom "Żegota" była jedyną w okupowanej Europie instytucją państwową niosącą pomoc i ratunek eksterminowanej przez rzez Niemców ludności żydowskiej. Zasługą "Żegoty" było również zbieranie dowodów na ludobójczą działalność Niemców.
"Żegota" powstała 4 grudnia 1942 roku z inicjatywy działaczki konspiracyjnego Frontu Odrodzenia Polski Zofii Kossak-Szczuckiej oraz członkini Polskiej Partii Socjalistycznej Wandy Krahelskiej-Filipowiczowej.
"W getcie warszawskim, za murem odcinającym od świata, kilkaset tysięcy skazańców czeka na śmierć. (...) Kto milczy w obliczu mordu - staje się wspólnikiem mordercy. Kto nie potępia - ten przyzwala. Zabieramy przeto głos my, katolicy-Polacy. (...) Protestujemy, kto z nami tego protestu nie popiera, nie jest katolikiem" - pisała w publikacji zatytułowanej "Protest!" Kossak-Szczucka, która ukazała się w sierpniu 1942 roku, a więc jeszcze przed powołaniem "Żegoty".
"Uczucia nasze względem Żydów nie uległy zmianie. Nie przestajemy uważać ich za politycznych, gospodarczych i ideowych wrogów Polski. Co więcej, zdajemy sobie sprawę z tego, iż nienawidzą nas oni więcej niż Niemców, że czynią nas odpowiedzialnymi za swoje nieszczęście. (...) Świadomość tych uczuć jednak nie zwalnia nas z obowiązku potępienia zbrodni" - to kolejny fragment "Protestu!", który rzuca więcej światła na stosunki polsko-żydowskie panujące w II Rzeczpospolitej i okupowanej Polsce.
W "Żegocie" znaleźli się ludzie reprezentujący różne poglądy społeczne i polityczne. Członkami organizacji byli przedstawiciele Polskiej Partii Socjalistycznej - Wolność Równość Niepodległość, Robotniczej Partii Polskich Socjalistów, Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, Bundu, Żydowskiego Komitetu Narodowego, Frontu Odrodzenia Polski, Związku Syndykalistów Polskich i Polskiej Organizacji Demokratycznej. Przewodniczącym Rady został Julian Grobelny (PPS-WRN), wiceprzewodniczącymi Tadeusz Rek (SL) i Leon Feiner (Bund), sekretarzem Adolf Berman (ŻKN), skarbnikiem Ferdynand Arczyński (Stronnictwo Demokratyczne).
Dla usprawnienia działalności "Żegoty" utworzono Biuro Wykonawcze organizacji, a następnie referaty: mieszkaniowy, dziecięcy - kierowany przez Irenę Sendlerową, terenowy i lekarski.
"Zadaniem Rady jest niesienie pomocy Żydom jako ofiarom eksterminacyjnej akcji okupanta, a to pomocy w kierunku ratowania ich od śmierci, ich legalizacji, przydzielania im pomieszczeń, udzielania zasiłków materialnych względnie, gdzie to wskazane, wyszukiwanie zajęć zarobkowych jako podstawę egzystencji, zawiadywanie funduszami i ich rozprowadzanie - słowem działalność, która pośrednio lub bezpośrednio wchodzić może w zakres pomocy" - tak cele "Żegoty" określono w piśmie do delegata rządu na kraj.
Działalność w "Żegocie" groziła najcięższymi konsekwencjami. Od 1941 roku obowiązywało niemieckie rozporządzenie o stosowaniu kary śmierci wobec osób, które pomagały Żydom. Pomimo tego Polacy udzielili różnorakiej pomocy kilkudziesięciu tysiącom Żydów. Na szczególne wyróżnienie zasługuje Irena Sendlerowa i jej referat, dzięki któremu zapewniono pomoc 2,5 tys. żydowskim dzieciom wyprowadzonych z warszawskiego getta.
Dodajmy, że dokładnie w dniu powołania "Żegoty" 4 grudnia 1942 roku Niemcy zamordowali dziewięciu mieszkańców Pantalowic i Hadli Szklarskich, którzy na własną rękę udzielali pomocy ukrywającym się Żydom.
"Żegota" była jedyną w okupowanej przez Niemców Europie instytucją państwową ratującą Żydów od zagłady. Warto o tym pamiętać w czasach, gdy Polska i Polacy są regularnie oskarżani o rzekomy antysemityzm i kłamliwie o współudział w Holokauście.
INTERIA/PAP
