5 lutego 1937 r. Przedstawiono plan budowy COP

Centralny Okręg Przemysłowy (COP) był największym przedsięwzięciem przemysłowym i gospodarczym II Rzeczpospolitej.

Zaprezentowany przez wicepremiera i ministra skarbu Eugeniusza Kwiatkowskiego plan budowy COP był ukoronowaniem kilkunastoletnich starań o gospodarczą przebudowę niepodległej Polski. Wcześniej realizacji okręgu przemysłowego w widłach Wisły i Sanu przeszkodził przede wszystkim kryzys gospodarczy. W roku 1937 ten problem nie był już tak bardzo dotkliwy.

COP miał przede wszystkim dostarczyć Polsce nowoczesną broń, bo w 1937 roku polska armia była technologicznie zacofana w stosunku do innych państw europejskich.

Dodatkowo, jak Kwiatkowski pisał w "Ku przebudowie gospodarczej. Wytyczne inwestycji państwowych", poza celami obronnymi miano zrealizować "rozbudowanie dróg komunikacyjnych, uregulowanie rzek, doprowadzenie i rozprowadzenie gazu ziemnego i energii elektrycznej".

Reklama

Warto zaznaczyć, że lokalizacja COP została wybrana bardzo starannie i głęboko przemyślana. Widły Wisły i Sanu, od południa dodatkowo chronione przez pasmo Karpat, były miejsce najdalej odsuniętym od granicy z Niemcami i Związkiem Radzieckim.

Niebagatelne znaczenie miała panujące na terenie przyszłego COP  tzw. przeludnienie agrarne - nadmiar siły roboczej szacowano tam na 500-700 tysięcy osób. Istotne były również kryteria surowcowe (m.in. złoża kamienia, rud żelaza, glin ceramicznych, piasków kwarcowych, wapieni, dolomitów i fosforytów).

Tym samym całkowity obszar COP ponad 15 % ówczesnego terytorium Polski, na którym mieszkało 18 % ówczesnej liczby ludności kraju. W fabrykach i zakładach pracę znalazło ponad 100 tysięcy osób.

Do największych przedsięwzięć COP należy zaliczyć: zaporę i elektrownię wodną w Rożnowie na Dunajcu, Hutę Stalowa Wola, fabryki Polskich Zakładów Lotniczych w Mielcu i Rzeszowie, fabrykę celulozy w Niedomicach, elektrownię i zbiornik w Czchowie, Zakłady Zbrojeniowe w Starachowicach i Państwową Fabrykę Broni w Radomiu.

W trakcie realizacji COP na inwestycje publiczne wydano nawet do 2,8 miliarda złotych. Warto zaznaczyć, że udział Skarbu Państwa wynosił 70 %, a środki zagraniczne zaledwie 5 %. To pokazuje, jak ogromny wysiłek i ofiarę ponieśli państwo i obywatele.

Co być może zaskakujące, rozłożony na cztery lata plan Kwiatkowskiego z 1936 roku zrealizowano wcześniej, bo już w marcu 1939 roku.

Dalszy rozwój COP i realizację kolejnych planów ministra uniemożliwił wybuch II wojny światowej. Po zajęciu Polski Niemcy zresztą skwapliwie skorzystali z infrastruktury w widłach Wisły i Sanu. Po wojnie większość fabryk COP ponownie otwarto i stanowiły one istotny element peerelowskiej gospodarki planowanej.

INTERIA.PL
Dowiedz się więcej na temat: COP | Eugeniusz Kwiatkowski
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy