6 kwietnia 1945. W opuszczonych obozach hitlerowskich utworzono Centralne Obozy Pracy
Centralne Obozy Pracy zostały utworzone przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, na podstawie okólnika nr 42, w Warszawie, Poniatowie, Krzesimowie, Potulicach i Jaworznie. W powstałych obozach byli osadzani jeńcy wojenni, volksdeutsche, internowani Niemcy a także Polacy - żołnierze AK i Ukraińcy zatrzymani w czasie akcji „Wisła”.
Największy, obóz w Jaworznie (mógł pomieścić 4500 więźniów), utworzono na terenie zachowanego niemieckiego obozu - filii KL Auschwitz - "Neu-Dachs". Zachowało się 15 drewnianych baraków, łaźnia, kuchnia, szpital, odwszalnia, warsztaty i magazyny. Ponadto obóz ogrodzony był podwójnym pasem drutów kolczastych podłączonych do wysokiego napięcia i otoczony wieżami strażniczymi. Od strony drogi Kraków-Katowice odgrodzono go murem o wysokości 5 m. COP Jaworzno podlegał Wydziałowi Więziennictwa i Obozów Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie, którym dowodził w owym czasie por. Jakub Hammerschmidt, a komendantem obozu był por. Włodzimierz Staniszewski. Załogę obozu stanowiło ponad 300 żołnierzy i 18 oficerów KBW oraz pracownicy cywilni.
Początkowo w COP Jaworzno umieszczano głównie volksdeutschów z Górnego Śląska. Więźniowie stanowili siłę roboczą dla przemysłu na Górnym Śląsku. Byli zatrudniani między innymi przy budowie elektrowni Jaworzno oraz przy szyciu odzieży na potrzeby Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Złe warunki i stosowany przez obozowe władze terror fizyczny i psychiczny był przyczyną śmierci wielu więźniów. W COP Jaworzno w latach 1945-1947, według danych Departamentu Więziennictwa Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, zmarło 1535 osób. Dużą grupę więźniów stanowili Ukraińcy i Łemkowie (do 1949 r. łącznie 3936 osób), podejrzani o sympatyzowanie z UPA i OUN zatrzymani podczas akcji "Wisła".
Centralny Obóz Pracy w Jaworznie działał do lutego 1949 r. Później powstało tam Progresywne Więzienie dla Młodocianych w Jaworznie.
AS
