6 marca 1995 r. Powołanie rządu Józefa Oleksego

Po wygranych przez postkomunistów przedterminowych wyborach w 1993 roku znaczenie Józefa Oleksego zaczęło stale rosnąć - polityk został marszałkiem Sejmu. Wywołane działaniami prezydenta Lecha Wałęsy (zagroził rozwiązaniem Sejmu) perturbacje w łonie koalicji lewicy i ludowców spowodowały, że Oleksy stał się nieoczekiwanym kandydatem na premiera.

Rzucając kandydaturę Oleksego PSL liczyło na to, że zostanie ona z miejsca odrzucona. Liderem SLD był bowiem Aleksander Kwaśniewski i z tego powodu miał być predestynowany do stanowiska premiera. Ludowcy przeliczyli się jednak, bo SLD zgodził się na osobę Oleksego.

W nowym rządzie znaleźli się również m.in. Roman Jagieliński (wicepremier i minister rolnictwa), Grzegorz Kołodko (wicepremier i minister finansów) czy Marek Borowski (minister szef Urzędu Rady Ministrów) oraz Aleksander Łuczak, Barbara Blida, Wiesław Kaczmarek, Leszek Miller czy Dariusz Rosati.

W sumie w nowym rządzie było 11 ministrów z SLD i 7 z PSL - w porównaniu ze składem rządu Waldemara Pawlaka, przewaga znacząco przesunęła się w stronę postkomunistów.

Współpraca i relacje Oleksego z Wałęsą od początku były nie najlepsze, a zdecydowanie popsuły się po wizycie premiera w Moskwie z okazji 50. rocznicy zakończenia II wojny światowej. Oleksy pojechał do Rosji wbrew woli Wałęsy. Po tym jak w 1994 roku Borys Jelcyn nie pojawił się na obchodach z okazji 50-lecia Powstania Warszawskiego, Wałęsa nie chciał, by Polskę w Moskwie reprezentował polityk tak wysokiego szczebla.

Dodatkowo, relacje polsko-rosyjskie były napięte z powodu trwającej agresji Moskwy na Czeczenię oraz ostrego sprzeciwowi rosyjskich polityków przeciwko wejście Polski do NATO.

Rządy Oleksego zbiegły się z kampanią prezydencką i walką urzędującego prezydenta Wałęsy z kandydatem lewicy Kwaśniewskim. Wybory ostatecznie wygrał lider SLD, ale tuż przed jego zaprzysiężeniem popierający Wałęsę minister spraw zagranicznych Andrzej Milczanowski poinformował Sejm o współpracy premiera Oleksego z radzieckimi i rosyjskimi służbami specjalnymi, i złożył w tej sprawie zawiadomienie do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa szpiegostwa.

Wywołany zarzutem kryzys polityczny spowodował ustąpienie premiera. Po wszczęciu przez prokuraturę wojskową śledztwa w tej sprawie Oleksy podał się do dymisji 24 stycznia 1996 roku.

W kwietniu tego roku prokuratura umorzyła śledztwo, nie widząc podstaw do postawienia Oleksemu zarzutów. Afera poważnie nadszarpnęła jednak dalszą karierę polityczną Józefa Oleksego.

AW